رشد توجه بینالمللی به مقاومت میکروبی، وادار کردن تولیدکنندگان مرغ برای یافتن راههایی به منظور حفظ سلامتی پرندگان در سرتاسر جهان شده است. کارشناسان تولید غذایی و تغذیه، دست یابی به این امر مهم را در داشتن یک سیستم گوارشی سالم میدانند.
شصت سال است که در بسیاری از کشورها، مواد ضد میکروبی به عنوان محرکهای رشد و افزایش دهنده بهرهوری مواد غذایی به کار برده میشوند. تاکنون این گونه فکر میشد که چنین مزایایی به علت تحت فشار قرار دادن جمعیت میکروبهای درون سیستم گوارشی به دست میآید، در حالی که این موجودات ظریف میتوانند به عنوان رقیبی جدی در مصرف غذایی با میزبان خود، عامل بعضی از بیماریها شوند. افزایش نگرانی در مورد مقاومت بیماریها به دارو به ممانعت های گسترده ای در زمینه داروهای ضد میکروبی باعنوان محرک رشد شده است. اما قدغن کردن مصرف چنین تولیداتی منجر به تحمل هزینههایی خواهد شد.
در یک نشست مربوط به سلامت مرغها در آفریقای جنوبی، یکی از شرکتکنندگان گفت: تخمین زده میشود که حذف محرکهای رشد ضدمیکروبی از مرغداریها میتواند به کاهش ۲ تا ۸ درصدی وزن گیری روزانه مرغها و یک تا پنج درصدی ضریب تبدیل مواد غذایی منجر شود. از سال ۲۰۰۶ که استفاده از این مواد در اروپا ممنوع گردید، دامنه گسترش برهم خوردن توازن میکروبی و ظهور بیماریهایی از قبیل Necrotic enteritis ، افزایش یافته است.
یکی از دلایل تولید مواد ضد میکروبی در این میزان گسترده، کمک به حفظ و کنترل و رشد باکتریهای بیماریزا در سیستم گوارشی پرندگان است، بنابراین اتخاذ روشهایی به منظور کاهش تاثیر محرکهای رشد ضدمیکروبی، باید عنوان راهکار اصلی در سلامت این سیستم در نظر گرفته شود. در چنین شرایطی سیستم گوارشی سالم به منزله «جام مقدس» در رشد مرغ ها و سلامت و رفاه آنها خواهد بود. هرگونه ناهماهنگی و درهم ریختگی در جمعیت میکروبی روده ها، تاثیری منفی بر هضم و جذب غذا که به نوبه خود برعملکرد و سلامت پرندگان اثر میگذارد، موثر خواهد بود.
مرغداریهای مدرن گوشتی و تخمگذار، تحت شرایط ایمنی شدیدی جهت تولید هر چه بیشتر گوشت و تخم مرغ در کوتاهترین زمان و با کمترین مقدار مواد غذایی مواجه هستند. برای رسیدن به اهداف تولید، جوجههای گوشتی باید در یک زمان پنج هفته ای از ۴۰ گرم وزن اولیه در روز اول به 1/8 تا ۲ کیلوگرم برسند و همچنین مرغهای تخمگذار در یک دوره ۶ هفتهای ۳۰۰ تخم مرغ بگذارند. دست یابی به اعداد فوق زمانی امکان پذیر است که مرغ بتواند باهضم مناسب مواد غذایی و جذب آنها تغذیه کاملی داشته باشد. در این جا، سلامت سیستم گوارشی نقشی حیاتی در تولید گوشت و تخم مرغ دارد.
یک سیستم گوارشی ضعیف، مواد غذایی را به طور کامل مصرف نخواهد کرد که نشانههای آن به شکل تبدیل نامناسب مواد غذایی و آسیب دیدن روند رشد و تخمگذاری از طریق ابتلا به اسهال که به نوبه خود موجب خیس شدن بستر و پایین آوردن سلامت عمومی و مرگ و میر میباشد. یکی دیگر از عوارض سیستم گوارشی ضعیف، بالا رفتن هزینههای تولید به شکل مصرف بیشتر غذا، بدون تولید گوشت و مرغ بیشتر است.
تعادل میکروبی در سیستم گوارشی پرنده امکان دارد تحت عوامل خارجی نیز قرار بگیرد. که چند مورد آن به قرار زیر است:
• عفونت های رودهای ناشی از فعالیت ویروسها، باکتری و پارازیتها
• کیفیت غذا که به صورت هضم پذیری و یا وجود قارچها و مایکوتوکسینها میباشد.
• کیفیت آب که شامل میزان PH ، سختی و بارمیکروبی آن است.
خوشبختانه شرایط فوق را میتوان با برخی اقدامات تحت کنترل درآورد. بسیاری از عفونتها را نیز میتوان با رعایت معیارهای ایمنی و زیستی و واکسیناسیون در مرغداریها کنترل کرد. کیفیت غذا و آب را هم با آزمایش و مراقبت و عملیات ضدعفونی میتوان پیشگیری نمود. استرس های آب و هوایی نیز بر همین منوال کاهش خواهند یافت.
برای ارتقاء سلامت سیستم گوارشی پرندگان، مرغداران میتوانند ازپروبیوتیکها و پریبیوتیکها استفاده کنند. پروبیوتیکها میکروبهای زنده ای هستند که به منظور ارتقاء جمعیت میکروبی روده مورد استفاده قرار می گیرند و به طور طبیعی باکتریهای بیماریزا را کنترل می کنند. این مواد باعث میشوند که مرغها بتوانند پتانسیلهای ژنتیکی خود را آشکار نمایند.
تعدادی از این پروبیوتیکها عبارتند از
Sacchromyces Boulardii
Bacillus Subtilus
Aspergillus Oryzae
ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۰۲ - سال ۱۳۹۵
ماهنامه دام و کشت و صنعت پنجره ای به آگاهی و دانش
کارشناسان ما در مورد مشکلات تولید محصولات، که نمیتوانید برای آن جوابی پیدا کنید؛ میتوانند به شما کمک کنند
info@iranAgriMagazine.com