سویا‭ ‬شیر‭ ‬
نوشیدنی‭ ‬با‭ ‬ارزش‭ ‬غذایی‭ ‬بالا
سویا‭ ‬شیر‭ ‬چیست

نویسنده: الهام محمدی

سویا‭ ‬شیر‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬نام‌های‭ ‬saya milk - soy milk - soybean milk خوانده‭ ‬می‌شود‭ ‬یک‭ ‬نوشیدنی‭ ‬بسیار‭ ‬مفید‭ ‬و‭ ‬سرشار‭ ‬از‭ ‬ویتأمین‌های‭ ‬گروه‭ ‬B‭ ‬بوده‭ ‬و‭ ‬حاوی‭ ‬پروتئین‌های‭ ‬گیاهی‭ ‬و‭ ‬هم‭ ‬چنین‭ ‬شیر‭ ‬سویا‭ ‬فاقد‭ ‬لاکتوز‭ ‬است‭.‬
شیر‭ ‬سویا‭ ‬و‭ ‬شیر‭ ‬گاو‭:‬
آیا‭ ‬در‭ ‬شیر‭ ‬سویا‭ ‬از‭ ‬شیر‭ ‬گاو‭ ‬استفاده‭ ‬شده‭ ‬است؟
خیر‭ . ‬شیر‭ ‬سویا‭ ‬کاملا‭ ‬با‭ ‬شیر‭ ‬گاو‭ ‬فرق‭ ‬دارد‭.‬ شیر‭ ‬سویا‭ ‬یک‭ ‬محصول‭ ‬پروتئینی‭ ‬گیاهی‭ ‬بوده‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬شیر‭ ‬گاو‭ ‬که‭ ‬محصول‭ ‬پروتئین‭ ‬حیوانی‭ ‬می‌باشد‭ ‬فرق‭ ‬میکند‭.‬
شیر‭ ‬سویا‭ ‬از‭ ‬نظر‭ ‬طعم‭ ‬ومزه،‭ ‬تفاوت‭ ‬بسیاری‭ ‬با‭ ‬شیر‭ ‬گاو‭ ‬داشته‭ ‬و‭ ‬مزه‌ای‭ ‬شبیه‭ ‬غلات‭ ‬صبحانه‌ای‭ ‬دارد،‭ ‬رنگ‭ ‬شیر‭ ‬سویا‭ ‬کمی‭ ‬شبیه‭ ‬رنگ‭ ‬شیر‭ ‬گاو‭ ‬بوده‭ ‬با‭ ‬این‭ ‬تفاوت‭ ‬که‭ ‬شیر‭ ‬سویا‭ ‬کمی‭ ‬کدرتر‭ ‬می‌باشد‭.‬
طعم‭ ‬ومزه‌های‭ ‬مختلف‭ ‬شیر‭ ‬سویا‭:‬
طعم‭ ‬ومزه‭ ‬این‭ ‬محصول‭ ‬مورد‭ ‬پسند‭ ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬افراد‭ ‬نبوده‭ ‬به‭ ‬همین‭ ‬دلیل،‭ ‬هم‭ ‬اکنون‭ ‬در‭ ‬بازار‭ ‬با‭ ‬طعم‌های‭ ‬مختلف‭ ‬مانند‭: ‬کاکائو،طالبی،موزو‭ ‬توت‭ ‬فرنگی‭ ‬عرضه‭ ‬می‌شود،‭ ‬که‭ ‬طعم‭ ‬بسیار‭ ‬دلچسبی‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬سویا‭ ‬شیر‭ ‬داده‭ ‬است‭.‬
روش‭ ‬صنعتی‭ ‬تولید‭ ‬شیر‭ ‬سویا‭:‬
فر‭ ‬آیند‭ ‬تولید‭ ‬شیر‭ ‬سویا‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬شکل‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬ابتدا‭ ‬دانه‌های‭ ‬سویا‭ ‬را‭ ‬تمیز‭ ‬کرده‭ ‬و‭ ‬هرگونه‭ ‬مواد‭ ‬اضافه‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬پاک‭ ‬می‌نمایند‭ ‬وهم‭ ‬چنین‭ ‬پوست‭ ‬لوبیا‌های‭ ‬سویا‭ ‬نیز‭ ‬جدا‭ ‬شده‭ ‬و‭ ‬سپس‭ ‬دانه‌های‭ ‬سویا‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬آب‭ ‬خیس‭ ‬میکنند،‭ ‬در‭ ‬اثر‭ ‬این‭ ‬خیس‭ ‬کردن‭ ‬قندهای‭ ‬نامطلوب‭ ‬مانند‭: ‬رافینوز‭ ‬واستاکینوز‭ ‬که‭ ‬عامل‭ ‬ایجاد‭ ‬نفخ‭ ‬هستند‭ ‬از‭ ‬بین‭ ‬می‌رود‭.‬
بعد‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬دانه‌های‭ ‬خیس‭ ‬شده‭ ‬را‭ ‬خرد‭ ‬کرده‭ ‬به‭ ‬آن‭ ‬بخار‭ ‬تزریق‭ ‬میکند‭ ‬و‭ ‬تا‭ ‬به‭ ‬دمای‭ ‬120‭ ‬درجه‭ ‬سانتی‭ ‬گراد‭ ‬برسد،‭ ‬این‭ ‬عمل‭ ‬باعث‭ ‬می‌شود‭ ‬تا‭ ‬مواد‭ ‬نامطلوب‭ ‬دانه‌های‭ ‬سویا‭ ‬که‭ ‬باعث‭ ‬جلوگیری‭ ‬از‭ ‬جذب‭ ‬پروتئین‌های‭ ‬سویا‭ ‬توسط‭ ‬بدن‭ ‬می‌شود‭ ‬از‭ ‬بین‭ ‬رود‭.‬
در‭ ‬مرحله‭ ‬بعد‭ ‬کار‭ ‬بوگیری‭ ‬انجام‭ ‬شده‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬شکل‭ ‬که‭ ‬بخاری‭ ‬را‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬دانه‌های‭ ‬خیس‭ ‬شده‭ ‬سویا‭ ‬تزریق‭ ‬شده‭ ‬بود‭ ‬و‭ ‬دمای‭ ‬آن‭ ‬به‭ ‬120‭ ‬درجه‭ ‬سانتی‭ ‬گراد‭ ‬رسیده‭ ‬است‭ ‬را‭ ‬خارج‭ ‬کرده‭ ‬با‭ ‬انجام‭ ‬این‭ ‬فرآیند،‭ ‬بوی‭ ‬لوبیایی‭ ‬سویا‭ ‬تا‭ ‬حد‭ ‬ممکن‭ ‬کم‭ ‬می‌شود‭.‬‭ ‬
آخرین‭ ‬مرحله‭ ‬فرآوری‭ ‬نیز‭ ‬سانتریفیوژ‭ ‬کردن‭ ‬است‭. ‬در‭ ‬سانتریفیوژ،‭ ‬شیر‭ ‬یا‭ ‬عصاره‭ ‬سویا‭ ‬از‭ ‬پسماند‭ ‬یا‭ ‬فیبر‭ ‬آن‭ ‬جدا‭ ‬می‌‌شود‭. ‬این‭ ‬ماده‭ ‬همان‭ ‬ماده‭ ‬اولیه‌ای‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬فرآورده‌های‭ ‬شبه‭ ‬لبنی‭ ‬یا‭ ‬فرآورده‌‌های‭ ‬شیری‭ ‬سویا‭ ‬تهیه‭ ‬می‌شود‭ ‬و‭ ‬سویاشیر‭ ‬نام‭ ‬دارد‭.‬
ارزش‭ ‬غذایی‭ ‬شیر‭ ‬سویا‭:‬
به‭ ‬طور‭ ‬کلی‭ ‬سویا‭ ‬یک‭ ‬فرآورده‭ ‬گیاهی‭ ‬می‌باشد‭ ‬که‭ ‬خواص‭ ‬بسیار‭ ‬مشابه‌ای‭ ‬به‭ ‬فرآورده‌های‭ ‬حیوانی‭ ‬دارد‭ ‬و‭ ‬ارزش‭ ‬غذایی‭ ‬بالایی‭ ‬داشته‭ ‬و‭ ‬بسیار‭ ‬شبیه‭ ‬گوشت‭ ‬است‭. ‬در‭ ‬رابطه‭ ‬با‭ ‬میزان‭ ‬آهن‭ ‬باید‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬موضوع‭ ‬اشاره‭ ‬کنیم‭ ‬که‮ ‬میزان‭ ‬آهن‭ ‬موجود‭ ‬در‭ ‬گوشت‭ ‬زیاد‭ ‬بالا‭ ‬نیست‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬حد‭ ‬یک‭ ‬یا‭ ‬یک‌وهفت‌دهم‭  - ‬7/1‭ -  ‬یا‭ ‬یک‌وهشت‌دهم‭  - ‬8/1‭ -  ‬میلی‌گرم‭ ‬است،‭ ‬اما‭ ‬در‭ ‬سویای‭ ‬خام،‭ ‬چیزی‭ ‬حدود‭ ‬13‭ ‬تا‭ ‬14‭ ‬میلی‌گرم‭ ‬آهن‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭. ‬البته‭ ‬وقتی‭ ‬سویا‭ ‬پخته‭ ‬می‌شود‭ ‬مقداری‭ ‬از‭ ‬آهن‭ ‬موجود‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬در‭ ‬آب‭ ‬پخت‭ ‬نشست‭ ‬میکند‭ ‬و‭ ‬مقداری‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬نیز‭ ‬در‭ ‬مرحله‭ ‬خیساندن‭ ‬وارد‭ ‬آب‭ ‬شده‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬مقدار‭ ‬کم‭ ‬می‌شود،‭ ‬اما‭ ‬با‭ ‬این‭ ‬وجود،‭ ‬باز‭ ‬از‭ ‬نظر‭ ‬محتوای‭ ‬آهن،‭ ‬سویا‭ ‬غنی‌تر‭ ‬از‭ ‬گوشت‭ ‬است‭.‬
در‭ ‬رابطه‭ ‬با‮ ‬قابلیت‭ ‬جذب‭ ‬آهن‭ ‬سویا‭ ‬باید‭ ‬اشاره‭ ‬کنیم‭ ‬که‭ ‬آهن‭ ‬موجود‭ ‬در‭ ‬گوشت‭ ‬اگر‭ ‬چه‭ ‬کم‭ ‬است‭ ‬اما‭ ‬قابلیت‭ ‬جذب‭ ‬فوق‌العاده‭ ‬بالایی‭ ‬دارد،‭ ‬ولی‭ ‬آهن‭ ‬موجود‭ ‬در‭ ‬سویا‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬دلیل‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬نظر‭ ‬مولکولی‭ ‬ساختار‭ ‬متفاوتی‭ ‬دارد،‭ ‬جذب‭ ‬پایین‌تری‭ ‬دارد‭ ‬و‭ ‬برخی‭ ‬عوامل‭ ‬مهارکننده‭ ‬جذب‭ ‬آهن‭ ‬مثل‭: ‬فیبر‭ ‬بالا‭ ‬در‭ ‬سویا‭ ‬به‭ ‬چشم‭ ‬می‌خورد‭. ‬با‭ ‬این‭ ‬وجود،‭ ‬چون‭ ‬میزان‭ ‬آهن‭ ‬موجود‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬بالاست،‭ ‬جذب‭ ‬پایین‌تر‭ ‬آهن‭ ‬سویا‭ ‬نمره‭ ‬منفی‭ ‬برای‭ ‬آن‭ ‬محسوب‭ ‬نمی‌شود‭ ‬و‭ ‬می‌تواند‭ ‬تأمینکننده‭ ‬آهن‭ ‬بدن‭ ‬باشد‭.‬‭ ‬
تفاوتی‭ ‬که‭ ‬سویا‭ ‬با‭ ‬گوشت‭ ‬دارد‭ ‬در‭ ‬میران‭ ‬اسید‭ ‬آمینه‭ ‬ضروری‭ ‬متیونین‭ ‬و‭ ‬سیستئین‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬محدودیت‭ ‬یا‭ ‬کمبود‭ ‬دارد‭.‬
خواص‭ ‬اصلی‭ ‬سویا‭ ‬به‭ ‬دلیل‭ ‬گروهی‭ ‬از‭ ‬مواد‭ ‬به‭ ‬نام‭ ‬ایزوفلاونوئیدهاست‭ ‬که‭ ‬دارای‭ ‬خاصیت‭ ‬آنتی‭ ‬اکسیدانی‭ - ‬انواع‭ ‬خاصی‭ ‬ازویتأمین‌ها‌،‭ ‬مواد‭ ‬معدنی‭ ‬و‭ ‬آنزیم‌ها‭ ‬هستند‭ ‬که‭ ‬بدن‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬برابر‭ ‬بیماری‌ها‭ ‬و‭ ‬مشکلات‭ ‬سلامتی‭ ‬از‭ ‬قبیل‭ ‬سرطان‌،‭ ‬بیماری‌های‭ ‬قلبی،‭ ‬عروقی‭ ‬و‭...‬محافظت‭ ‬میکند‭ - ‬و‭ ‬فیتواستروژنیک‭ - ‬بهبود‭ ‬علائم‭ ‬یائسگی،گرگرفتگی،افسردگی‭) ‬می‌باشد‭.‬
کاهش‭ ‬عوارض‭ ‬یائسگی‭:‬
شیر‭ ‬سویا‭ ‬با‭ ‬داشتن‭ ‬ماده‌ای‭ ‬بنام‭ ‬فیتواستروژن‭ ‬‭ - ‬استروژن‭ ‬بسیار‭ ‬ضعیف‭ - ‬حالتی‭ ‬در‭ ‬بدن‭ ‬ایجاد‭ ‬میکند‭ ‬مانند‭: ‬اینکه‭ ‬استروژن‭ ‬در‭ ‬بدن‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭ ‬و‭ ‬پوکی‭ ‬استخوان‭ ‬و‭ ‬عوارض‭ ‬یائسگی‭ ‬رابهبود‭ ‬می‌بخشد‭ ‬وباید‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬نکته‭ ‬توجه‭ ‬داشت‭ ‬که‭ ‬بانوان‭ ‬باید‭ ‬قبل‭ ‬از‭ ‬دوران‭ ‬یائسگی‭ ‬در‭ ‬برنامه‭ ‬غذایی‭ ‬خود‭ ‬از‭ ‬شیر‭ ‬سویا‭ ‬استفاده‭ ‬کنند‭.‬
درمان‭ ‬پوکی‭ ‬استخوان:
به‭ ‬دلیل‭ ‬کمبود‭ ‬هورمن‌های‭ ‬جنسی‭ ‬در‭ ‬یائسگی،‭ ‬جذب‭ ‬کلسیم‭ ‬مختل‭ ‬شده‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬همین‭ ‬دلیل‭ ‬پوکی‭ ‬استخوان‭ ‬رخ‭ ‬می‌دهد‭.‬شیر‭ ‬سویا‭ ‬دارای‭ ‬ترکیبات‭ ‬ایزوفلاوینی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬هورمن‌های‭ ‬جنسی‭ ‬عمل‭ ‬میکند‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬پوکی‭ ‬استخوان‭ ‬جلوگیری‭ ‬میکند‭. ‬از‭ ‬دیگر‭ ‬خواص‭ ‬شیر‭ ‬سویا،‭ ‬کاهش‭ ‬بیماری‌های‭ ‬قلبی،‭ ‬کاهش‭ ‬کلسترول‭ ‬خون‭ ‬و‭ ‬کنترل‭ ‬وزن‭ ‬است‭.‬‭ ‬به‌‭ ‬علاوه،‭ ‬چون‭ ‬سویا‭ ‬شبیه‭ ‬شیر‭ ‬بوده‭ ‬و‭ ‬لاکتوز‭ ‬ندارد؛‭ ‬برای‭ ‬افرادی‭ ‬که‭ ‬دچار‭ ‬عدم‭ ‬تحمل‭ ‬لاکتوز‭ ‬هستند،‭ ‬بسیار‭ ‬مفید‭ ‬است
همچنین‭ ‬سویا،‭ ‬فیبر‭ ‬بسیار‭ ‬بالایی‭ ‬دارد‭ ‬که‭ ‬حجم‭ ‬مدفوع‭ ‬را‭ ‬بالا‭ ‬و‭ ‬کلسترول‭ ‬را‭ ‬پایین‭ ‬می‌‌آورد‭. ‬در‭ ‬نتیجه،‭ ‬مصرف‌‭ ‬کنندگان‭ ‬آن‭ ‬دچار‭ ‬یبوست‭ ‬نمی‌‌شوند‭ ‬و‭ ‬خطر‭ ‬بیماری‌‌های‭ ‬ناشی‭ ‬از‭ ‬یبوست‭ ‬و‭ ‬سرطان‭ ‬روده‭ ‬در‭ ‬آن‌ها‭ ‬کاهش‭ ‬مییابد‭. ‬پس‭ ‬می‌توانیم‭ ‬با‭ ‬افزودن‭ ‬شیر‭ ‬سویا‭ ‬به‭ ‬برنامه‭ ‬غذایی‭ ‬خود‭ ‬از‭ ‬اثرات‭ ‬مفید‭ ‬آن‭ ‬بهره‌مند‭ ‬شده‭ ‬و‭ ‬زندگی‭ ‬سالم‌تری‭ ‬داشته‭ ‬باشیم‭. ‬

ماهنامه دام و کشت و صنعت  -  شماره ۲۱۲ و ۲۱۳  -  سال ۱۳۹۶