پیشرفت ادامه دارد...
لزوم مصرف اسیدهای چرب در جیره غذایی دام و طیور
مهندس محمدرضا منصوریان
شركت تعاونی دانشبنیان «كیمیا دانش الوند» كه متشكل از اساتید و دانش آموختگان جوان مراكز معتبر علمی كشور هستند از سال 1390 موفق به تولید و معرفی نسل جدیدی از پودر چربی محافظت شده با كیفیت برتر با نام تجاری «پرشیا فَت» شد. در حالحاضر بخشی از نیاز صنعت دام و طیور كشور به این محصول از كشور مالزی وارد میشود كه در راستای اقتصاد مقاومتی و حمایت از شركتهای دانشبنیان میتوان این نیاز را از شركتهای فعال در تولید مجموعه متنوعی از پودر چربی برای مصرف در تغذیه دام، طیور و آبزیان تأمین كرد.
به دلیل اهمیت مصرف اسیدهای چرب در جیره غذایی دام و طیور، سمینار علمی آموزشی با عنوان "اولین سمینار هماندیشی نمایندگان استانی محصولات پرشیافت" در 27 دی 1397 در پردیس كشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران برگزار شد كه گزیده آن از نظر میگذرد.
اطلاعات تكمیلی در سایت www.persiafat.ir موجود است.
دستاوردهای 10 ساله پژوهش
روی محصولات پودرچربی پرشیافَت
دكتر حامد خلیلوندی، استادیار گروه علوم دامی دانشگاه ارومیه و عضو هیاتمدیره شركت تعاونی دانشبنیان كیمیا دانشالوند:
نیاز به انرژی در بین منابع مورد استفاده برای تامین نیازهای گاوهای شیری مورد توجه بیشتری است. بهخصوص در دوران پیرامون زایش این چالش نمود بیشتری پیدا میكند بهطوری كه نیاز به اسیدهای چرب نزدیك به 5/4 برابر و نیاز به گلوكز و انرژی حدود 3 برابر وضعیت قبل افزایش مییابد كه از آن به دوره تعادل منفی انرژی تعبیر میشود.
همه تلاشها باید معطوف به افزایش مقدار انرژی دریافتی باشد كه این مهم بهواسطه بهبود وضعیت مدیریتی تحقق مییابد. باید باور داشته باشیم كه افزایش سطح مصرف خوراك دام و بهبود انرژی دریافتی حتی در دوران پیش از زایش عملكرد سیستمهای مختلف را تقویت میكند.
البته توجه به این نكته الزامیست كه در افزایش غلظت انرژی محدودیت وجود دارد چرا كه در صورت افزایش غلات و كنسانترهها در جیره غذایی دام، با افت pH شكمبه و تاثیرات منفی آن در هضم و تولید مواجه خواهیم شد. استفاده از اسیدهای چرب راهكار دیگری بهمنظور افزایش غلظت انرژی و تامین امگا3ها و امگا6ها به حساب میآید اما باید به تامین آنها از طریق منابع خاصی در جیره دقت شود و بر همین اساس باید محاسباتی انجام شود تا میزان اسید چرب تامین شده در جیره بهدست آید.
با میانگین تولید حدود 40 كیلو و چربی معادل 4 / 3، میزان اسیدهای چرب ضروری شیر نزدیك به 2-8 درصد است كه برای تامین همین میزان اسیدهای چرب موجود در شیر، گاو روزانه حدود 60 گرم اسید چرب ضروری نیاز دارد و اگر مصرف اسیدهای چرب بیش از نیاز صورت گیرد حداكثر 25درصد آنها برای جذب به روده میرسند.
تحقیقات انجام شده موید این نكته است كه اسیدهای چرب غیراشباع اگر بهصورت محافظت شده نباشد تاثیرات منفی بر قابلیت هضم اجزای مختلف جیره غذایی بر میكروارگانیسمهای مهم برای هضم الیاف متابولیسم میكروبی در شكمبه میگذارند. لذا اگر میخواهیم از اسیدهای چرب ضروری استفاده كنیم باید بهصورت محافظت شده مصرف شوند كه پودر چربیهای كلسیمی شده پرشیافت منابع مناسبی برای این نیاز است.
تحقیقات نشان داد اگر بتوانیم با روشهای مناسبی اسیدهای چرب را محافظت شده كنیم، میتوانیم درصد بیوهیدروژنیزاسیون را به مقدار قابل توجهی كاهش دهیم. یكی از تحقیقات كه اخیرا در این زمینه انجام شده روی پرشیالین است.
در این تحقیق مشخص شد میزان بیوهیدروژنیزاسیون نمك كلسیمی پرشیالین نسبت به روغن در ساعات مختلف نزدیك به 60درصد كمتر است؛ پس نمك كلسیمی پرشیالین علاوهبر محافظت قابل قبول، آزادسازی خوبی نیز در دستگاه گوارش دارد چرا كه بیش از 93درصد روغن موجود در تركیبات این نمكهای كلسیمی در كل دستگاه گوارش آزاد میشود.
در طرح دیگری میزان حفاظت محصولات پرشیافت از اسیدهای چرب با محصولات معتبر موجود در بازار مورد مقایسه قرار گرفت و مشخص شد در عمده شاخصهها همپا یا حتی بهتر از محصولات معتبر حركت میكنیم.
شاید برای دوستان سوال باشد كه چرا پرشیافت پودر ریز نیست و بهصورت دانهبندی عرضه میشود؛ باید توجه داشت كه هرچند حفظ این ساختار برای ما مشكل است اما نتیجه تحقیقات تیم ما و نیز سایر محققان جهان نشان میدهد كه اندازه ذرات اهمیت زیادی در محافظت شكمبهای پودر چربیهای كلسیمی دارد.
جایگاه مهم پودر چربی در تغذیه طیور
دكتر حسین مروج، استاد گروه علوم دامی پردیس كشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران و عضو هیات مدیره شركت تعاونی دانشبنیان كیمیا دانش الوند:
منابع روغن مورد استفاده در خوراك طیور متنوع است و صرفا مقدار این منابع روغنی كه در اختیار طیور قرار میگیرد مهم نیست و لازم است كه مقدار انرژی قابل سوختوساز آنها اندازهگیری شود. بر همین اساس در دانشگاه تهران شرایطی مهیا كردیم تا انرژی قابل سوختوساز اقلام مختلف خوراك طیور ازجمله منابع مختلف چربی در خوراك طیور اندازهگیری شود.
انرژی قابل سوخت و ساز منابع مختلف چربی موجود در بازار را در سنین مختلف جوجههای گوشتی دوره آغازین، رشد و پایانی بهدست آوردیم تا با اطمینان خاطر بتوان جیره را متعادل كرد.
میزان انرژی قابل سوختوساز منابع مختلف چربی ازجمله؛ روغنهای خام سویا مصرف انسانی، اسید چرب، پودر چربی پرشیافت و پودر چربیهای دیگر موجود در بازار برای مرغ گوشتی در سنین مختلف مورد مقایسه قرار گرفت و براساس آن در دوره آغازین پرورش جوجههای گوشتی روغن مصرفی انسانی نزدیك به 8 هزار كیلو كالری بر كیلوگرم و همچنین، میزان انرژی متابولیسمی روغن خام سویا 7800، پودر چربی پرشیافت 7590 و اسید چرب 6600 كیلوكالری اندازهگیری شد كه در جیرهنویسی باید لحاظ شود.
اما نتیجه این آزمایش در دوران 10-24 روزگی -دوران رشد- برای روغن مصرف انسانی 8700، روغن خام سویا 8280، پودر چربی پرشیافت 7900 و اسید چرب 7300 كیلو كالری بود كه توان پرنده در استخراج انرژی منابع مختلف چربی در دوره رشد را نشان میدهد.
در دوران پایانی كه حدود 70 درصد كل خوراك طیور را شامل میشود روغن مصرف انسانی بیش از 9 هزار، روغن خام سویا 8800، پودر چربی پرشیافت 8200 و اسیدچرب 7600 كیلو كالری انرژی قابل سوخت و ساز دارد.
درباره مرغ مادر در سنین بالا بهمنظور رصد سلامت جوجههای گوشتی تا سن ده روزگی نیز تحقیقات انجام شد چرا كه این منابع در زرده تخممرغ ذخیره شده و جوجه از آن تغذیه میكند و عملكرد جوجهها از زمانی كه از تخم بیرون آمده تا ده روزگی مورد بررسی قرار گرفت. در میان تیمارهای مختلف استفاده شده، 5/1 درصد پودر چربی كلسیمی پرشیافت با منشا روغن ماهی -امگا3- توانسته در عملكرد تولیدی مرغ مادر تاثیر مثبت گذارد.
در ادامه بر عملكرد رشد جوجه گوشتی در هفت و ده روزگی نیز تحقیقاتی انجام شد كه براساس آن پودر چربی كلسیمی پرشیافت با منشا روغن ماهی بیشترین وزن جوجه گوشتی را در بین تیمارهای مختلف به خود اختصاص داد كه این نشان میدهد اگر بتوانیم از منابع امگا 3 در جیره استفاده كنیم سلامت جنین و جوجه را به نوعی تضمین كردهایم به علاوه اینكه در ادامه رشد نیز تاثیر بهتری خواهد داشت.
ثابت كردیم كه پودر چربی كلسیمی مخصوص طیور میتواند موجب افزایش بهرهوری در كارخانجات تولیدكننده خوراك پلت طیور باشد؛ یعنی استفاده از پودر چربی كلسیمی علاوه بر افزایش میزان تولید در واحد زمان، افزایش كیفیت استحكام پلت و جلوگیری از كاهش افت ماده خشك محصول نهایی را نیز در پی خواهد داشت.
اهمیت و ارزش اسیدهای چرب زیست فعال
در تغذیه گاوهای شیری
دكتر مهدی دهقان بنادكی، استادگروه علوم دامی پردیس كشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران و عضو هیاتمدیره شركت تعاونی دانشبنیان كیمیا دانش الوند:
براساس تحقیقات طی صد سال گذشته، چربی از آلودگی جنبی كنجالهها تبدیل به یك تركیب بسیار ارزشمند و پر انرژی شده و منبع ارزشمندی برای تنظیم كردن متابلویسم سلولی و ارتقادهنده آنها است.
بهدلیل غلظت زیاد انرژی چربیها -25 / 2 برابر دیگر تركیبات-، ایجاد فضای خالی در جیره، كاهش شدت تعادل منفی انرژی در دامهای تازهزا و پرتولید، كاهش ریسك اسیدروزیس از طریق جایگزینی با غلات، تامین چربی شیر، كاهش حرارت افزایشی و كمك به تحمل تنش گرمایی، تامین نیاز اسیدهای چرب ضروری، كمك به دامپروری پایدار با كاهش تولید متان -دامپروری هم راستا با محیطزیست-، افزایش خوش خوراكی و كاهش غبار خوراك باید در جیره نشخواركنندگان پودر چربی استفاده كرد.
پودر چربی برای چه گروههایی قابل استفاده است؟
برای تمام گروههای دامی پودر چربی قابل استفاده است اما برای رشد جنین، سنتز آغوز باكیفیت، دامهای در حال رشد، پرواربندی و شیردهی استفاده از پودر چربی ضروری است.
اگر از دام خود توقع افزایش پتانسیل ژنتیكی، تولید شیر، سرعت رشد، پروار و چندقلوزایی داریم باید به خوراك حیوان نیز توجه كنیم. دامهای مرتع از این جهت بهترین كیفیت شیر و گوشت را دارند كه از بهترین منابع اسیدهای چرب تغذیه میكنند اما دامداران امروز مصرف علوفه باكیفیت دامهای خود را كاهش دادهاند پس لازم است تا مكملی با فرم كاملتر، اسیدهای چرب را تامین كند؛ علاوهبر این با توجه به افزایش قیمت غلات و دیگر نهادهها، مصرف پودر چربی بسیار مقرون بهصرفه میباشد.
افزایش تنشهای محیطی و فشار متابولیكی در دامپروری باعث تلف شدن دام میشود كه باید در بخشهایی ازجمله؛ با تامین نیازهای اسیدهای چرب امگا3 و امگا6 این فشار را كنترل كنیم.
به اندازه چربی دفع شده از شیر بهطور روزانه، دام چربی نیاز دارد كه 3 درصد این چربی در خوراك پایه وجود دارد و 3 درصد دیگر -بهطور متوسط 300-800 گرم- باید از پودر چربی تامین شود. باید در جیرههایی كه پودر چربی استفاده میكنیم حداقل یك درصد كلسیم، 45/0 فسفر و 35/0 منیزیم لحاظ شود و غلظت انرژی از 8/1 مگاكالری در كیلوگرم ماده خشك نباید بیشتر باشد. با توجه به اینكه پرفشارترین اندام از نظر متابولیكی در گاوهای تازهزا كبد است و زمانی كه چربی به كبد میرسد برای اكسید شدن نیاز به قند -كربوهیدارت- دارد كه اگر قند كافی وجود داشته باشد و یا چربی به اندازه مناسب وارد بدن شده باشد، اكسیدشدن به خوبی صورت میگیرد.
برخلاف دادههای علمی چند سال قبل كه باور داشت در جیره غذایی گوسالهها نباید چربی گنجاند چرا كه چربی مورد نیاز را از شیر مادرش تامین میكند و مازاد آن دفع میشود باید گفت كه یافتههای نوین افزودن پودر چربی كلسیمی -2 - 3 درصد كنسانتره- به جیره غذایی گوساله را تاكید دارد.
با توجه به افزایش پرورش متراكم گوسفند و بز طی سالهای اخیر اگر میخواهیم گوشت گوسفند به عنوان گوشت با كیفیت باقی بماند باید منابع چربی ضروری آن از طریق پودر چربی كلسیمی حاوی PUFA مانند پرشیافت تامین شود.
در تك سمیان همچون اسب نیز تغذیه پودر چربی پرشیافت با منشا روغن كتان -پرشیالین- موجب براق شدن پوست و مو، افزایش آبستنی، كاهش التهاب مفاصل و تقویت سیستمایمنی میشود كه با توجه به حساسیت اسب نسبت به بو و طعم جیرهغذایی، عادتدهی بسیار حائز اهمیت است.
ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۲۶ و ۲۲۷ - سال ۱۳۹۷
کارشناسان ما در مورد مشکلات تولید محصولات، که نمیتوانید برای آن جوابی پیدا کنید؛ میتوانند به شما کمک کنند
info@iranAgriMagazine.com