مهندس بهزاد عمرانی متولد 1339 و لیسانس مهندس راه و ساختمان و فوق لیسانس MBA دانشگاه شریف است که از دهه 90 به فعالیتهای رایانهای و کدنویسی وارد شده به طوری که عمده سابقه وی فعالیت در بخش خصوصی است. اشراف «عمرانی» به دلیل فعالیت در تک تک بخشهای تولید از پیمانکار و سرمایهگذار در ساختمان سازی تا کارخانه داری بوده که موجب شده تا بسیاری از مشکلات را به طور ملموس حس کند.
او در گذشته با عنوان مدیر سازمانی و سرمایهگذار با سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران همکاری داشته و اکنون 3 سال است بهعنوان مدیر عامل این مجموعه انجام وظیفه میکند. مرکز ملی شمارهگذاری کالا و خدمات که به صورت هیأت مدیره اداره میشود، از سال 1390 در لیست شرکتهای خصوصی سازی قرار گرفته است. در حال حاضر این مرکز 3 سهامدار دارد 95 ؛ درصد موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، 4 درصد اتاق بازرگانی و 1 درصد موسسه آموزشی اتاق بازرگانی.
قرار است 95 درصد سهم موسسه مطالعات به بخش خصوصی واگذار شود که خطر بزرگی است زیرا فلسفه وجودی بخش خصوصی انتفاع است و این واگذاری مرکز را به شرکتی انتفاعی تبدیل مینماید که با قوانین GS1 مغایرت داشته و منجر به لغو عضویت ما در GS1 میشود و این یعنی اگر فعال اقتصادی ما بخواهد کد بگیرد باید به کشورهای امارات، ارمنستان یا ترکیه برود.
با توجه به اهمیت و اثرگذاری این مرکز ملی، طی گفتگویی اختصاصی با مهندس بهزاد عمرانی نظرات وی را در رابطه با خدمات حوزه عملکرد این مجموعه جویا شدیم که نظر شما را به آن جلب میکنیم:
در فدراسیون GS1 سالانه چند نشست برگزار میشود؟
مجمع عمومی که هرسال در یک کشور برگزار میشود و سال 2017 در لندن برگزار شد و 2018 نیز در استانبول خواهد بود.
نشست Global Forum هرساله در ماه فوریه در بلژیک برگزار میشود و 90 کشور در آن حضور مییابند.
نشستهای منطقهای - که ایران جزو منطقه ایپک فعالیت میکند - معمولا در یکی از کشورهای آسیای جنوب شرقی برگزار میشود و امسال در ژاپن برگزار شد.
علاوه بر آن یک سری نشستهای آموزشی درباره استاندارها و پروژهها نیز تشکیل میشود.
تاریخچه مرکز ملی شمارهگذاری کالا و خدمات
از 40 سال پیش صاحبان فناوری به این نتیجه رسیدهاند که برخی از عملکردها، رفتارها و اطلاعات را باید استاندارد کنند، یعنی زمانی که در مقام استفاده از سیستمهای مکانیزه قرار میگیریم باید اسامی یکسانی برای همه کالاها تعریف شود. در سال 1973 در امریکا تشکیلاتی به نام UCC شروع به فعالیت میکند، به نحوی که یکسری کدهای یکتا - UPC - به کالاها میدهد.
خواهر بین المللی این نهاد در سال 1977 در بلژیک - EAN - تشکیل میشود و بهصورت کاملا مستقل، همین کار را در سطح جهانی برای کالاها با تشکیل یک فدراسیون انجام میدهد که در سال 2005 این دو به هم ملحق شده و تبدیل به - GS1 - Global Standard 1 شدند.
در سال 1374 آقای نهاوندیان - معاون اقتصادی فعلی رییس جمهور - معاون وقت وزارت بازرگانی، تصمیم به نوین کردن سیستم خرده فروشی ایران میگیرد و بر اساس تحقیقات صورت گرفته متوجه EANبین المللی میشود که امکان استفاده از استانداردها و راهکارها را فراهم میکند اما برای اینکه بتواند عضویت آن را داشته باشد ناچار به تشکیل مرکز ملی شمارهگذاری کالا و خدمات میشود.
یکی از الزامات عضویت در این فدراسیون این است که باید غیرانتفاعی بوده و از اعضای غیرانتفاعی تشکیل شده باشد، در نتیجه راهبر انتفاعی را نمیپذیرد و ایران از ابتدای 1374 به عضویت GS1 جهانی در میآید.
شروع کار مرکز ملی چگونه بود؟
GS1 جهانی هم اکنون از 112 سازمان تشکیل شده که مرکز آن در بروکسل است . در ایران تنها نماینده آن، مرکز ملی شمارهگذاری کالا و خدمات است ولی در 150 کشور فعال میباشد. شروع کار ما به این صورت بود که در ده سال اول به همه کالاها کدهای GTIN را دادیم.
اگر چنین کدی نبود فروشگاههای زنجیرهای بزرگ نمیتوانست شکل بگیرد و نمیشد از صندوقدار انتظار داشت قیمت و اطلاعات 5 تا 20 هزار قلم کالا را در حافظه شخص ذخیره کند. اگر کد نبود صف ایجاد میشد و جذابیت فروشگاههای بزرگ از بین میرفت . این خدمات مزایای بسیار زیاد دیگری هم دارد که استفاده در فروشگاههای بزرگ یکی از مزایای آن است.
پس از سال 84 و سر کار آمدن دولت وقت، تفکرات "ما میتوانیم و چرا باید از بیرون کشور کد بگیریم" موجب شد لایحهای به مجلس ارائه شود که بر اساس آن نظام ملی طبقهبندی کشور به نام "ایران کد" ایجاد شود. علیرغم اینکه با GS1 ارتباط ما قطع نمیشود و در عین حال تناقضاتی با آنها داشتیم و این یک نامگذاری جدید بود که انگار کدهای قبلی مورد قبول نباشد و از این به بعد باید این کدها استفاده میشد.
عدهای مثل هایپر مارکتها اعتراض کردند که بسیاری از کالاهای ما از خارج وارد میشود که کد خارجی دارد و تناقضات آن غیرقابل حل است. پس از اعتراضهای مذکور، استفاده از هر دو کد پذیرفته میشود. اما این پایان ماجرا نبود و در ادامه اعتراضها، هایپر مارکتها، اشتباهات صندوقدارها و اینکه سیستمها دچار خطا میشوند را مطرح میکنند تا اینکه اظهار نظرها و بررسیهای صورت گرفته موجب میشود همان کدهای GTIN به عنوان کد مورد قبول انتخاب گردد.
تصور کنید یک تولیدکنندهی اسپانیایی هنگام ارسال کالا برای یک مشتری در بازار تهران باید تمام قرارها را به واسطه سیستمهای الکترونیکی تنظیم نماید و همه آژانسهای رابطی که در این ماجرا دخیل هستند باید هویت جهانی داشته باشند. در نتیجه ما نیاز داریم که مکانها نیز در جهان دارای کدهای یکتا باشد.
این کدها از چند عدد تشکیل شده است؟
در اصل GS1 یکی از اصولش سادگی است و سعی میشود همه کارها با سادهترین روند و واضحترین شکل انجام پذیرد. به عنوان مثال کد 626 ثابت برای محصولات ایران و در اختیار مرکز ملی شمارهگذاری ایران است. چهار تا هفت رقم بعدی کد شرکتها قرار میگیرد که شماره ثبت ثابت به تمام شرکتهای مراجعهکننده میدهیم و بقیه ارقام تا 12 رقم، شماره سریال است که GS1 به ما میدهد و برای ما ثبت میکند . عدد آخری هم یک عددکنترل است. در مقطعی از زمان اینطور برداشت میشد که ما یک ایران کد داریم و همه کارها از ردیابی تا رهگیری را با آن انجام میدهیم. در سال 1390 به دلیل ورود کالاهای بیشمار و بیکیفیت چینی گفته شد که باید کنترل کیفیت شکل بگیرد. سازمان استاندارد بر اساس اطلاعات گرفته شده از "ایران کد" ملزم به ساماندهی این موضوع شد. البته این اقدام ایجاد فساد کرد. بعد از آن یک طرحی به نام شبنم آورده شد که آن هم نتوانست توقعات را براورده سازد که دلیل اصلی آن عدم داشتن مبنای درست در این روش بود. هرچند ایران کد هنوز جایگاه قانونی دارد و بهعنوان یک سرمایه ملی در حال حمایت و صیانت از آن هستیم اما تمرکز اصلی ما بهدلیل مزایای فراوان بر GS1 است.
آیا GS1در همه زمینهها استاندارد تعریف میکند؟
حوزههای استانداردسازی GS1 چهار بخش است:
1. هویت بخشی یا Identification : به تک تک عوامل زنجیره تأمین در جهت یکسانسازی مانند عنوان خاص برای یک کالای خاص
2. تقسیم و ضبط هوشمند Capturing: بخش دیگری از استانداردهای GS1، ضبط کردن است که در حال ارائه آن هستیم.
استانداردسازی و تعریف دادهها به صورت بارکد نمود پیدا میکند. به طوری که به دو صورت بارکدهای دوبعدی همچون QRها، Data Matris ها و حاملهای دیتای الکترونیکی همچون RFIDها و ... میباشد . تضاد رنگ بارکدها باید درست تعریف شده باشد در غیر این صورت صندوقدار مجبور به وارد کردن کد به صورت دستی است که موجب نارضایتی مردم میشود. پس باید استاندارد برای کنتراست رنگ، فاصله خطوط و حاشیه امن تعریف شود.
3. بخش دیگر صحبت، بین کامپیوترها و سیستمهای مکانیزه است که بتوانند اطلاعات هم را خوانده و علاوه بر آن اطلاعاتی که متقاضی نیاز دارد را نیز ارائه دهد
نرمافزارها و سیستمهای تعریف شده در کامپیوترها باید همخوانی داشته باشند. بنابراین ما نحوه مکالمه بین رایانهها را باهم باید داشته باشیم که این هم بخشی از استانداردهایی است که GS1 تحت عنوان Share ارائه کرده است.
4. استانداردهای نحوه استفاده از کدها در فعالیتهای روزانه کسب و کارها
دربسیاری از مواقع دریافت بار تا انتقال آن به سیستم، زمان بر و خستهکننده است در حالی که اگر یک اعلامیه الکترونیکی که همه کالاهایش کد دارند وجود داشته باشد با یک اسکن کردن همه را دریافت میکند. برای اینکه متوجه شویم محصولی از کدام کشور وارد شده یا اصل و تقلبی بودن آن به چه صورتی است کدهای رهگیری به آن داده میشود تا از طریق آن، پیگیری امکانپذیر شود.
GS1 به صورت خصوصی اداره میشود یا دولتی؟
ساختار GS1 به صورت خصوصی اداره میشود، اما نهادهای دولتی و خصوصی جهان کاملا با این سازمان همکاری میکنند، تا شعار "از مزرعه تا سفره" اجرایی شود. از جمله سازمان ملل که کدهای UN Blue Numbers را اعلام کرد. در حقیقت این کدها همانGlobal Location Number - GLN - مورد استفاده توسط GS1 است. بخشی از کار GS1 به ایجاد استانداردها و مقررات مورد نیاز جهانی معطوف شده است.
تخریب مالی سال 2008
تخریب مالی که در سال 2008 اتفاق افتاد علتش این بود که سفته بازان ناشناس در سطح جهان زیاد شده بودند، بهعنوان مثال، فردی شرکت یک میلیون دلاری تأسیس میکند، اما به اندازه 50 میلیون دلار در بازارهای مالی تعهد ایجاد میکند، در صورت ورشکستگی آن فرد، همه آن بازارها بهصورت دومینویی زمینگیر خواهند شد. GS1 میگوید ما باید این فرد و هویتاش را در بازار بشناسیم. پس تصمیم G20 بعد از 2008 این بود که همه بازیگران بازارهای مالی باید هویتشان کاملا شناخته شده باشد؛ بههمین منظور یک استاندارد جامع مورد نیاز است.
برهمین اساس GS1 کمک کرد که گلیف - G.L.E.I.F Global Legal Entity Identifier Foundation ایجاد شود . بنابراین شما در بازارهای جهانی اگر بخواهید فعالیت اقتصادی انجام بدهید باید کد گلیف را داشته باشید.
مهرماه امسال کمیسیون اروپا تصویب کرد کلیه مرسولات در سطح اتحادیه اروپا برای حمل و نقل توسط هر رسانهای بایستی کد SSCC داشته باشد که کد سبد مرسوله کالایی GS1 است. یعنی یک ساختار قطعی برای رفتارهای دنیای جدید اقتصادی جهان است. تا به امروز بانکهای اطلاعاتی نزد خودمان بود، اما در حال حاضر درگیر پروژهای هستیم به نام GS1 Cloud که در سطح جهانی بوده و ما همه این اطلاعات را آنجا میگذاریم، این پروژه از ژانویه 2018 رونمایی میشود.
تأمین نیاز کشور چگونه صورت خواهد گرفت؟
من هر کجا صحبت کردم میگویند ما دنبال شما بودیم و شما تا به حال کجا بودید و الان شما میتوانید مسائل ما را حل کنید ولی ما قدرتمان کم است و نمیتوانیم بگوییم ما چنین امکاناتی را داریم، توانایی کارشناسی مجموعه ما کم است و میزان اجازهای که به ما دادهاند جهت حضور هم کم است.
زورمان برای کار کردن کم است، همانطور که یک مربی ورزشی میداند چطور یک وزنه 200 کیلویی را باید بلند کرد اما زور خودش به آن وزنه نمیرسد. تلاشهای زیادی صورت گرفته تا بخش خصوصی را با خودمان همراه کنیم. از نظر بودجه ما کاملا خودکفا هستیم به طوری که هیچ بودجهای از دولت دریافت نمیکنیم.
نیرو متخصص ندارید یا اجازه نمیدهند نیرو داشته باشید؟
مشکل اول کیفیت فارغ التحصیلهای کنونی و عدم تمایل به یادگیری است، چرا که حاضر نیستند وقت بگذارند و با زحمت به پول برسند. مسئله بعد، به نسل ما برمیگردد که همراهی مان با تحولات تکنولوژیک کم است. باید دانست که ایجاد نیرو و کارشناس خبره زمانبر است.
از شرکت Metro Group آلمان که فروشنده عمده مواد غذایی در 30 کشور دنیاست و به رستورانهای تراز اول، مواد غذایی میدهد سراغ ما آمدند و گفتند که میخواهیم مطالعه کنیم تا سطح لجستیک ایران را مورد ارزیابی قرار دهیم.
نتیجه ارزیابیها با توجه به کیفیت مواد غذایی که در کشور موجود است رضایت بخش نبود چرا که دورریز بالایی در محصولات غذایی بهواسطه عدم مکانیزه بودن وجود دارد لذا مایل به همکاری نشدند. علاوه بر آن علاءالدین استریت که روی تجارت غذاهای حلال کار میکند و با GS1 مالزی نیز همکاری دارد درخواست مشارکت با ایران را اعلام نمود. بر اساس هر تراکنشی که انجام شود 10 درصد سهم برای ایران باشد، چرا که ایران محصولات غذایی خوب و حلالی دارد.
شاید اگر نظامهای اطلاعاتی پیشرفتهای در کشور وجود داشت از این امکان استفاده میشد. در صنعت پوشاک افراد باهوشی همچون آقای هاکوپیان و برند مطرح آن، وارد شدند که دارای قدرت جهانی هستند و مراوداتی با برندهای معتبر پوشاک جهان صورت گرفت تا ایران قطب تجاری برای توزیع پوشاک منطقه بشود. تنها یک مزیت آن 30 میلیارد دلار رسوب سرمایه خارجی در ایران است.
متقاضیان چگونه میتوانند از کدهای گفته شده استفاده کنند؟
هر شخص یا شرکتی که بخواهد از کد ما استفاده کند باید عضو شود . علاوه بر حق عضویت که هزینه آن 250 هزار تومان است برای هر کد، مبلغی باید از سوی متقاضیان پرداخت شود که اجازه استفاده یکساله از کد مورد نظر صادر گردد. از طرفی بسیاری از افراد که از مرکز شمارهگذاری کالا کد میگیرند، نیاز به آموزش دارند و آگاه نیستند که کاربرد آن چیست، بر همین اساس ما یک واحدی را به نام مرکز دانش راه انداختهایم تا برای همگان نحوه استفاده از کدها را آموزش دهد تا با شرایط و نحوه استفاده از کد آشنا شوند.
در این مسیر نظارت هم بر عهده شماست؟
ما تنها آموزش میدهیم و نظارت وظیفه سازمان ما نیست. در زمینه اطلاعات روی کالا هم آنچه اظهار میشود را ثبت میکنیم در حالی که بررسی صحت آن بر عهده سازمان ذیربط دیگری میباشد. اگر نهادها بخواهند همه روند را طبق اصول طراحی شده پیش ببرند، در زنجیره تأمین یک چرخه وجود دارد که این روند از اولین جایگاه تا به جایگاه آخر ترسیم شده و برای تک تک عوامل زنجیره کد تعریف میشود.
ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۱۲ و ۲۱۳ - سال ۱۳۹۶
کارشناسان ما در مورد مشکلات تولید محصولات، که نمیتوانید برای آن جوابی پیدا کنید؛ میتوانند به شما کمک کنند
info@iranAgriMagazine.com