برچسب‌گذاری؛‭ ‬
زبان‭ ‬مشترک‭ ‬میان‭ ‬تولیدکننده‭ ‬و‭ ‬مصرفکننده

آگاهی‭ ‬مصرفکنندگان‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬فرآورده‌های‭ ‬خوراکی‭ ‬و‭ ‬آشامیدنی‭ ‬یک‭ ‬ضرورت‭ ‬بوده‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬اطلاعات‭ ‬درج‭ ‬شده‭ ‬روی‭ ‬بسته‌بندی‭ ‬مواد‭ ‬غذایی‭ ‬قابل‭ ‬دریافت‭ ‬است‭. ‬با‭ ‬توجه‭ ‬به‭ ‬پیشرفت‭ ‬صنایع‭ ‬غذایی‭ ‬و‭ ‬گستردگی‭ ‬محصولات،‭ ‬رقابت‭ ‬میان‭ ‬تولیدکنندگان‭ ‬افزایش‭ ‬یافته‭ ‬و‭ ‬بازار‭ ‬رقابت‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬ملی‭ ‬و‭ ‬بین‌المللی‭ ‬پیش‭ ‬می‌رود؛‭ ‬بنابراین‭ ‬توجه‭ ‬بیشتر‭ ‬به‭ ‬فرهنگ‌سازی‭ ‬در‭ ‬آگاه‌سازی‭ ‬از‭ ‬اطلاعات‭ ‬کالای‭ ‬مصرفی‭ ‬از‭ ‬سوی‭ ‬تولیدکنندگان‭ ‬به‭ ‬مصرفکنندگان‭ ‬و‭ ‬ارتباط‭ ‬آن‭ ‬با‭ ‬حفظ‭ ‬سلامتی‭ ‬از‭ ‬سوی‭ ‬سازمان‌های‭ ‬مربوطه‭ ‬اهمیت‭ ‬بسیار‭ ‬دارد‭.‬ همچنین‭ ‬مصرفکننده‭ ‬با‭ ‬مشاهده‭ ‬اطلاعات‭ ‬ماده‭ ‬غذایی‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬آشامیدنی،‭ ‬می‌تواند‭ ‬انتخاب‭ ‬بهتری‭ ‬در‭ ‬کالای‭ ‬مصرفی‭ ‬داشته‭ ‬باشد‭.‬

برچسب‭ ‬گذاری

به‭ ‬هرگونه‭ ‬اطلاعات‭ ‬نوشتاری،‭ ‬چاپی‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬تصویری‭ ‬که‭ ‬روی‭ ‬برچسب‭ ‬به‭ ‬نمایش‭ ‬درآمده‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬همراه‭ ‬فرآورده‭ ‬غذایی‭ ‬قابل‭ ‬مشاهده‭ ‬است،‭ ‬برچسب‭ ‬ماده‭ ‬غذایی‭ ‬گفته‭ ‬می‌شود‭. ‬این‭ ‬برچسب‌ها‭ ‬علاوه‭ ‬بر‭ ‬اطلاعات‭ ‬تغذیه‌ای،‭ ‬می‌تواند‭ ‬کالای‭ ‬مورد‭ ‬نظر‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬جنبه‭ ‬تبلیغاتی‭ ‬معرفی‭ ‬کند‭.‬‭ ‬در‭ ‬برچسب‭ ‬ماده‭ ‬غذایی‭ ‬اطلاعاتی‭ ‬مانند،‭ ‬اعلام‭ ‬مواد‭ ‬مغذی‭ ‬و‭ ‬تشکیل‭ ‬دهنده،‭ ‬وجود‭ ‬ماده‭ ‬غنیکننده،‭ ‬قندها،‭ ‬میزان‭ ‬نمک،‭ ‬فیبر‭ ‬خوراکی،‭ ‬نوع‭ ‬اسیدهای‭ ‬چرب‭ ‬اشباع،‭ ‬غیر‭ ‬اشباع‭ ‬و‭ ‬ترانس،‭ ‬مواد‭ ‬تشکیل‭ ‬دهنده،‭ ‬افزودنی‌ها،‭ ‬مواد‭ ‬کمک‭ ‬فرآیند‭ ‬و‭ ‬هرگونه‭ ‬ادعایی‭ ‬که‭ ‬بیانگر‭ ‬خواص‭ ‬تغذیه‌ای‭ ‬خاصی‭ ‬از‭ ‬ماده‭ ‬غذایی‭ ‬است ‭ -‬و‭ ‬شامل‭ ‬ویتامین‌ها‭ ‬و‭ ‬مواد‭ ‬معدنی‭ ‬نیز‭ ‬می‌شود‭ - ‬آورده‭ ‬می‌شود‭. ‬
علاوه‭ ‬بر‭ ‬این،‭ ‬مجوزها‭ ‬و‭ ‬پروانه‌های‭ ‬بهداشتی‭ ‬تولیدکننده،‭ ‬سری‭ ‬ساخت،‭ ‬تاریخ‭ ‬تولید‭ ‬و‭ ‬مصرف،‭ ‬نحوه‭ ‬نگهداری‭ ‬و‭ ‬استفاده،‭ ‬وزن‭ ‬فرآورده‭ ‬و‭ ‬اطلاعاتی‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬انتخاب‭ ‬و‭ ‬آگاه‌سازی‭ ‬مشتری‭ ‬مورد‭ ‬استفاده‭ ‬است،‭ ‬بر‭ ‬برچسب‭ ‬درج‭ ‬می‌گردد‭.‬
قابل‭ ‬توجه‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬برخی‭ ‬افراد‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬ماده‭ ‬خاصی‭ ‬در‭ ‬فرمولاسیون ‬مانند‭ ‬شیرینکننده‌ها‭  ‬و‭ ‬یا‭ ‬ماده‭ ‬غذایی‭ ‬مانند‭ ‬بادام‭ ‬زمینی،‭ ‬تخم‌مرغ،‭ ‬فرآورده‌های‭ ‬حاوی‭ ‬لاکتوز‭ ‬شیر‌،‭ ‬گلوتن‭ ‬در‭ ‬مبتلایان‭ ‬سلیاک‭ ‬و‭ ‬اسید‭ ‬آمینه‭ ‬فنیل‭ ‬آلانین‭ ‬در‭ ‬بیماران‭ ‬فنیل‭ ‬کتونوری‭ ‬حساسیت‭ ‬دارند،‭ ‬می‌بایست‭ ‬جمله‌ای‭ ‬اخطاری‭ ‬از‭ ‬سوی‭ ‬تولیدکننده،‭ ‬روی‭ ‬بسته‭ ‬ذکر‭ ‬شود‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬صورتی‭ ‬که‭ ‬محصول‭ ‬تولیدی‭ ‬مناسب‭ ‬افراد‭ ‬خاص‭ ‬بود،‭ ‬حتماً‭ ‬به‭ ‬اطلاع‭ ‬مصرفکننده‭ ‬برسد‭. ‬
جالب‭ ‬توجه‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬صفات‭ ‬عالی‭ ‬مثل‭ ‬"بهترین"‭ ‬و‭ ‬مانند‭ ‬آن،‭ ‬کلمات‭ ‬تأکیدی‭ ‬غیرمعمول‭ ‬از‭ ‬قبیل‭ ‬حسی،‭ ‬عالی‭ ‬و‭ ‬مقایسه‌ای‭ ‬مانند‭ ‬"بهتر‭ ‬و‭ ‬ایده‭ ‬آل"‭ ‬که‭ ‬موجب‭ ‬گمراهی‭ ‬مصرفکننده‭ ‬می‌شود،‭ ‬مجاز‭ ‬نیست‭.‬‭ ‬
درج‭ ‬لوگو‭ ‬و‭ ‬عنوان‭ ‬کردن‭ ‬عبارت‭ ‬"دارنده‭ ‬گواهی‭ ‬سیستم‌های‭ ‬مدیریت‭ ‬ایمنی‭ ‬مواد‭ ‬غذایی"‭ ‬مانند‭: ‬HACCP‭ ‬و‭ ‬ISO22000:2005،‭ ‬نشان‌دهنده‭ ‬تولید‭ ‬در‭ ‬شرایط‭ ‬ایمن‭ ‬است،‭ ‬البته‭ ‬پیاده‌سازی‭ ‬این‌گونه‭ ‬استانداردها‭ ‬نیازمند‭ ‬رعایت‭ ‬پیش‭ ‬نیازهای‭ ‬مربوطه‭ ‬می‌باشد‭ ‬و‭ ‬درج‭ ‬این‭ ‬عناوین‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬تأیید‭ ‬سیستم‭ ‬تولیدی،‭ ‬توسط‭ ‬سازمان‭ ‬غذا‭ ‬و‭ ‬دارو‭ ‬امکان‌پذیر‭ ‬است‭. ‬همچنین‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬"نشان‭ ‬ایمنی‭ ‬و‭ ‬سلامت"‭ ‬در‭ ‬راستای‭ ‬سیاست‭ ‬وزارت‭ ‬بهداشت،‭ ‬درمان‭ ‬و‭ ‬آموزش‭ ‬پزشکی،‭ ‬مطابق‭ ‬با‭ ‬دستورالعمل‭ ‬مربوطه‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬تأیید‭ ‬سازمان‭ ‬غذا‭ ‬و‭ ‬دارو‭ ‬قابل‭ ‬استفاده‭ ‬است‭. ‬ حتی‭ ‬عبارت "مخصوص‭ ‬صادرات"‭ ‬روی‭ ‬بسته‌بندی،‭ ‬تنها‭ ‬با‭ ‬کسب‭ ‬مجوز‭ ‬از‭ ‬وزارت‭ ‬بهداشت‭ ‬و‭ ‬رعایت‭ ‬مقررات‭ ‬لازم،‭ ‬مجاز‭ ‬بوده‭ ‬و‭ ‬قابل‭ ‬عرضه‭ ‬در‭ ‬کشور‭ ‬هستند‭. ‬ درج‭ ‬ادعاهایی‭ ‬مانند‭ ‬"واحد‭ ‬برگزیده"،‭ ‬"بزرگترین‭ ‬صادر‭ ‬کننده"،‭ ‬"واحد‭ ‬نمونه"‭ ‬و‭ ‬"اولین‭ ‬تولید‭ ‬کننده"‭ ‬با‭ ‬ارائه‭ ‬گواهی‭ ‬معتبر‭ ‬از‭ ‬سازمان‭ ‬مربوطه‭ ‬با‭ ‬ذکر‭ ‬سال‭ ‬اخذ‭ ‬گواهی،‭ ‬قابل‭ ‬ذکر‭ ‬است‭. ‬ با‭ ‬رعایت‭ ‬مفاد‭ ‬استاندارد‭ ‬ملی‭ ‬ایران‭ ‬به‭ ‬شماره‭ ‬12000،‭ ‬می‌توان‭ ‬"نشان‭ ‬حلال"‭ ‬را‭ ‬روی‭ ‬بسته‌بندی‭ ‬استفاده‭ ‬نمود‭. ‬
محصولات‭ ‬پروبیوتیک،‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬بهبود‭ ‬سلامتی‭ ‬و‭ ‬تنظیم‭ ‬و‭ ‬کارآیی‭ ‬سیستم‭ ‬گوارشی‭ ‬و‭ ‬تقویت‭ ‬سیستم‭ ‬ایمنی،‭ ‬کاهش‭ ‬کلسترول‭ ‬و‭ ‬افزایش‭ ‬ارزش‭ ‬تغذیه‌ای،‭ ‬مؤثر‭ ‬هستند؛‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬انجام‭ ‬آزمایشات‭ ‬مربوطه‭ ‬و‭ ‬اثبات‭ ‬پروبیوتیک‭ ‬بودن،‭ ‬می‌توان‭ ‬از‭ ‬سلامتی‭ ‬بخشی‭ ‬آن‭ ‬فرآورده‭ ‬در‭ ‬برچسب‭ ‬ماده‭ ‬غذایی‭ ‬بهره‭ ‬گرفت‭. ‬
قابل‭ ‬ذکر‭ ‬است،‭ ‬حقایق‭ ‬تغذیه‌ای‭ ‬در‭ ‬تمام‭ ‬غذاها‭ ‬به‭ ‬غیر‭ ‬از‭ ‬غذاهایی‭ ‬با‭ ‬کاربردهای‭ ‬رژیمی‭ ‬خاص،‭ ‬نیازمند‭ ‬برچسب‭ ‬تغذیه‌ای‭ ‬است‭. ‬اطلاعات‭ ‬تغذیه‌ای‭ ‬باید‭ ‬واضح،‭ ‬دقیق‭ ‬و‭ ‬صحیح‭ ‬بوده‭ ‬و‭ ‬مقادیر‭ ‬مواد‭ ‬مغذی‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬اختیار‭ ‬مصرفکننده‭ ‬قرار‭ ‬دهد‭. ‬بیان‭ ‬درصد‭ ‬مواد‭ ‬مغذی‭ ‬بر‭ ‬اساس‭ ‬یک‭ ‬رژیم‭ ‬2000‭ ‬کیلوکالری‭ ‬تنظیم‭ ‬شده‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬اطلاعات‭ ‬مصرفکننده‭ ‬آگاه‭ ‬می‌شود‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬خوردن‭ ‬100‭ ‬گرم‭ ‬یا‭ ‬یک‭ ‬سهم‭ ‬از‭ ‬ماده‭ ‬غذایی،‭ ‬چه‭ ‬مقدار‭ ‬نیاز‭ ‬روزانه‭ ‬خود‭ ‬به‭ ‬مواد‭ ‬مغذی‭ ‬را‭ ‬دریافت‭ ‬نموده‭ ‬است‭. ‬
از‭ ‬آنجا‭ ‬که‭ ‬توصیه‌های‭ ‬تغذیه‌ای‭ ‬درحال‭ ‬تجدید‭ ‬نظر‭ ‬است،‭ ‬قوانین‭ ‬برچسب‌گذاری‭ ‬هم‭ ‬نیاز‭ ‬به‭ ‬بازبینی‭ ‬دارد‭. ‬در‭ ‬کنار‭ ‬معرفی‭ ‬ویژگی‌های‭ ‬انحصاری‭ ‬یک‭ ‬ماده‭ ‬غذایی‭ ‬در‭ ‬بسته‌بندی‭ ‬خاص‭ ‬آن،‭ ‬پیشنهاد‭ ‬می‌شود‭ ‬با‭ ‬بهره‌گیری‭ ‬از‭ ‬شرکت‌های‭ ‬دانش‌بنیان،‭ ‬علاوه‭ ‬بر‭ ‬متنوع‭ ‬نمودن‭ ‬اشکال‭ ‬بسته‌بندی‭ ‬با‭ ‬توجه‭ ‬به‭ ‬هزینه‭ ‬تولید،‭ ‬در‭ ‬برندسازی،‭ ‬تقویت‭ ‬حضور‭ ‬در‭ ‬بازارهای‭ ‬داخلی‭ ‬و‭ ‬خارجی،‭ ‬افزایش‭ ‬ارزش‭ ‬افزوده،‭ ‬گسترش‭ ‬کارآفرینی،‭ ‬ایجاد‭ ‬ارتباط‭ ‬مناسب‭ ‬و‭ ‬محکم‭ ‬در‭ ‬زنجیره‭ ‬تولید‭ ‬و‭ ‬جذب‭ ‬سرمایه‌گذاران‭ ‬داخلی‭ ‬و‭ ‬خارجی‭ ‬در‭ ‬معرفی‭ ‬و‭ ‬رونق‭ ‬واحد‭ ‬تولیدی‭ ‬خود‭ ‬تلاش‭ ‬نمایند‭.

ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۰۷ و ۲۰۸ - سال ۱۳۹۶