مکانیزاسیون کشاورزی، جزیی با اهمیت و جداییناپذیر در این بخش از اقتصاد است و به عنوان رویکردی اساسی در تولید محصولات کشاورزی در نظر گرفته میشود. اهداف مهمی مانند کاهش هزینههای تولید، مدیریت مصرف نهادههای کشاورزی، انجام به موقع و مناسب عملیات زراعی و... از مزایای افزایش ضریب مکانیزاسیون کشاورزی است.
موضوع مکانیزاسیون نیازمند نگرش وسیعتر و حمایتهای بیشتر از سمت وزارتخانهها و بخشهای صنعتی میباشد. در این نوشتار به بررسی وضعیت موجود مکانیزاسیون کشاورزی در ایران، شامل دستاوردهای سال 97 و مشکلات موجود و همچنین راهکارهای پیشنهادی - اعم از برگزاری نمایشگاههای بینالمللی - پرداخته شده است.
دکتر کامبیز عباسی، رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به روند پیشرفت مکانیزاسیون، اعلام کرد: نزدیک به 6500 میلیارد تومان سرمایهگذاری در این حوزه اتفاق افتاد که صرفاً مبتنی بر تسهیلات بانکی و حمایت بانک کشاورزی و تعامل با جهادکشاورزی در قالب برنامه فنی و تخصصی 12 ساله است که دوره 5 ساله اول آن شاهد پیشرفت چشمگیری در این بخش بودیم.
حوزه غلات:
عباسی عنوان کرد: در حوزه غلات، 95 درصد مزارع برداشت مکانیزه با کمتر از 4 درصد ضایعات دارد و همچنین 75 درصد کاشت گندم نیز بهصورت مکانیزه انجام میشود. همچنین بررسی و معاینات فنی بیش از 550 کمباین برداشت غلات انجام گرفته است. در حوزه محصولات ردیفی - ذرت علوفهای و دانهای - میتوان ادعا کرد که کاملاً مکانیزه هستیم.
رونق حرفه شالیکاری:
پرونده مکانیزاسیون برنج کشور بسته شده است. درحالیکه تا قبل از این برنامه، بهصورت سنتی انجام میگرفت. به دنبال آن ضایعات برنج به کمتر از یک درصد رسیده است. در این بین 20 درصد از اراضی هنوز وجود دارند که نیاز به حمایت بیشتر دارند.
محصولات باغبانی:
در حوزه محصولات باغی وضعیت به مراتب بهتری داریم که به رشد 137 درصدی در شاخص ضریب مکانیزاسیون کشور دست پیدا کردیم و بیش از 7 هزار دستگاه انواع تراکتور باغی وارد شده است.
کشاورزی حفاظتی:
عباسی ادامه داد: یکی از مهمترین دستاوردها، توسعه کشاورزی حفاظتی است که در این حوزه 75 نوع ماشین کشاورزی حفاظتی، اعم از کشت مستقیم و خاکورزهای حفاظتی که توسط مرکز توسعه مکانیزاسیون استانداردسازی شده وارد عرصه تولید شده است.
بیش از 19هزار و 970 نوع دستگاه و ماشینهای کشاورزی حفاظتی در اختیار کشاورزان قرار گرفته که دو میلیون هکتار از اراضی کشور را تحت پوشش کشاورزی حفاظتی و عملیات کمخاکورزی و بیخاکورزی قرار میدهد.
پیرو آن، حدود 5/19 درصد گندم آبی کشور شخم نمیخورد و بهصورت کشت مستقیم میباشد. در حدود 15 درصد از گندم دیم نیز به صورت عملیات کمخاکورزی و بیخاکورزی انجام گرفت.
14 درصد جو دیم و آبی، 34 درصد ذرت علوفهای، 20 درصد کلزا و 10درصد حبوبات آبی و دیم، بهصورت عملیات کمخاکورزی و بیخاکورزی تولید میشود.
حوزه فناوریهای نوین:
عباسی گفت: با توجه به اینکه 600 هزار هکتار از اراضی کشور تحت خسارت سرمازدگی و تگرگ است، دستگاههایی همچون مولد باد، اتوپولار باغی و چامک معکوس در کشور وارد و بومیسازی آنها انجام گرفت و در بعضی استانها مانند آذربایجان شرقی و غربی در باغها نصب و اجرا شدهاند.
مساعدت دولت:
در مبحث سیاستهای ارزی با توجه به اهمیت مکانیزاسیون، بخشی از ماشینها مشمول دریافت ارز مبادهای شدند که بیشتر آنها در زراعت برنج، شیردوشی، تولید غذای دام و طیور و تولید طیور به کار میروند.
سوخت ماشینهای کشاورزی:
رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون وزارت جهاد کشاورزی سوخت بخش کشاورزی 8 درصد از کل سوخت مصرفی کشور را به خود اختصصاص میدهد که از این میزان 4 درصد آن در حوزه مکانیزاسیون مصرف میشود. با توجه به این مسئله در این بخش نیاز به حمایت بیشتر وزارت نفت وجود دارد. لازم است تمهیداتی جهت کارت سوخت برای کشاورزان اندیشیده شود.
تهیه لاستیک ماشینهای کشاورزی با مشکل روبهرو است و کشاورزان از قیمت بالای لاستیک در حوزه کشاورزی گلهمند هستند. با 2 برابر شدن قیمت لاستیک، لازم است بخش صنعت توجه بیشتری به این حوزه داشته باشد.
شاهدخوداتکایی 90 تا 95 درصدی در صنعت ماشینهای کشاورزی هستیم. در تأمین تراکتور در کشور دیگر مشکلی نداریم و کشاورزان به سادگی صاحب تراکتور میشوند، به طوری که بیش از 97 هزار دستگاه تراکتور در اختیار جامعه کشاورزان قرار گرفت.
212 هزاردستگاه انواع تراکتور و کمباین در 5 سال گذشته پلاکگذاری شده است که شاهد رشد 20 برابری بودیم. این درحالی است که معاینه فنی عامل بازدارنده روند پیشرفت در این حوزه است.
مهندس حمیدرضا نامی، رئیس هیأتمدیره انجمن تولیدکنندگان تراکتور، کمباین، ماشینها، ادوات و تجهیزات کشاورزی در خصوص مشکلات موجود بخش مکانیزاسیون در گفتگو با نشریه دام، کشت و صنعت اعلام کرد: سال 97 یکی از سختترین سالها برای اقتصاد کشور و بالتبع برای بخش مکانیزاسیون کشاورزی و تولیدکنندگان این بخش بود. افت و خیز و بیثباتی در ارز، مواد اولیه، آییننامههای متوالی و متعدد که سبب تناقض در عرصه واردات شد، به شدت مکانیزاسیون را تحت تأثیر قرار داد. علیرغم اینکه در سالهای 95-94 شاهد شرایط باثباتی بودیم و منجر به اطمینان سرمایهگذاران و توسعه شد، سال 97 سالی نفسگیر با شرایط اقتصادی نامساعد بود.
نامی گفت: آثار آسیبها به بخش مکانیزاسیون به مدد اقداماتی که در سالهای 95-94 رخ داده ملموس نیست اما قطعاً به مخاطبین نهایی خواهد رسید و بیتردید در بهای تمامشده اثرگذار خواهد بود.
وی ادامه داد: برای تولید دستگاههایی که در بخش فناوریهای نوین با کشورهای اروپایی به توافق رسیده بودیم بر اثر تحریمها در بلاتکلیفی قرار داریم. مسائل پیش آمده، سرمایهگذاران و کارآفرینان را مأیوس کرد و در صورت ادامه این وضعیت، سال 98 به مراتب نگرانکنندهتر خواهد بود.
نامی بیان کرد: در مجموع همچنان شرکتها با تمام ناملایمتهای موجود تا این لحظه در عرصه حضور دارند ولی تضمینی برای وجود آنها در آینده نیست و این زنگ خطری برای مسئولان و مدیران است.
وی تصریح کرد: عادلانه نیست که بگوییم ریشه تمام مشکلات موجود خارجی و تحریمهای بینالمللی است؛ بلکه مسائل داخلی هم اثرگذار بوده است. مواردی مانند نبود هماهنگیها و تصمیمات سلیقهای که متأسفانه نشأت گرفته از عدم مدیریت صحیح و هوشمندانه است، باعث از دست رفتن روند تعادلی شده است.
نامی اذعان داشت: اینها هشداری است برای بخش خصوصی که با سعه صدر و درایت بیشتر سال 98 را قدم به قدم پیش برود. در این شرایط دولت بدون توجه به بخش خصوصی نمیتواند این پیچ تند را طی کند. البته امیدواریم با سخنان رهبر معظم انقلاب، رئیسجمهور و مدیران دیگر، در حوزه بخش خصوصی تصمیمات مؤثری اتخاذ کنند. به دلیل اینکه بخش خصوصی در حال حاضر تنها چرخه فعال محسوب میشود.
رئیس هیأت مدیره انجمن تولیدکنندگان تراکتور، کمباین، ماشینها، ادوات و تجهیزات کشاورزی بیان کرد: حدود 70 تا 80 شرکت در حوزه ماشینهای کشاورزی سرمایهگذاری کردهاند و باید طوری عمل شود که این شرکتها به ادامه کار امیدوار باشند. در غیر این صورت به سمت کشاورزی سنتی خواهیم رفت و تمام زحماتی که برای افزایش ضریب امنیت غذایی صورت گرفته از بین خواهد رفت.
مهندس فریبا نصیری، مدیر اجرایی سومین نمایشگاه مکانیزاسیون کشاورزی طی مصاحبهای با خبرنگار «دام، کشت و صنعت» بیان کرد: بهمنظور برگزاری و حضور شرکتها در این نمایشگاه، هماهنگیهایی با وزارت جهاد کشاورزی بهخصوص معاونتهای آبوخاک، مرکز توسعه مکانیزاسیون و دفتر طرح توسعه سامانههای نوین آبیاری وزارت جهادکشاورزی برای تشکیل شورای سیاستگذاری نمایشگاه کشاورزی تهران انجام شد.
تفاهمنامههایی با انجمنها و تشکلهای مرتبط با بخش کشاورزی - انجمنهای حوزه آبیاری، کود و نهادههای کشاورزی و انجمنهای بخش مکانیزاسیون و ماشینآلات - جهت حمایت و همراهی و همچنین ارسال فراخوان و دعوت از اعضاء جهت حضور در نمایشگاه صورت گرفت.
نصیری در مورد وجه تمایز این نمایشگاه گفت: اکثر مشارکتکنندگان، فضای تجاری را متناسب با حجم نیاز خود از حضور در نمایشگاه ارزیابی کردهاند. وی تصریح کرد: دسترسی کلیه شرکتها و بازدیدکنندگان از سراسر کشور و حضور پاویونهای خارجی از دیگر وجوه تمایز این نمایشگاه بود.
نصیری گفت: با توجه به تجربه دورههای قبلی و شناخت نقاط ضعف و قوت نمایشگاه کشاورزی، بهمنظور جذب حداکثری شرکتها در سه بخش ماشینها، سیستمهای نوین آبیاری و نهادههای کشاورزی - بذر، کود و سم - ، هماهنگیهای بیشتری با تشکلها جهت حضور شرکتهای خارجی و هیأتهای بازدیدکننده داخلی و خارجی در چهارمین دوره نمایشگاه انجام خواهد شد.
دکتر علیرضا صدرزاده، مجری سومین نمایشگاه بینالمللی مکانیزاسیون کشاورزی، در مصاحبهای با خبرنگار نشریه درخصوص ضرورت و نیاز برگزاری این گونه نمایشگاهها در تهران گفت: با وجود برپایی نمایشگاههای ماشینهای کشاورزی در شهرهای مختلف، به دلیل اینکه این نمایشگاهها یک بازار محلی محسوب میشوند؛ بخش دولتی و بخش سیاستگذاری وزارت جهادکشاورزی ترجیح میدهد نمایشگاه بهصورت ملی برگزار گردد.
وی تصریح کرد: نظرسنجیهای انجام شده از بازدیدکنندگان و مشارکتکنندگان مؤید این موضوع است که نمایشگاه امسال موفق بوده است.
صدرزاده گفت: در این دوره از نمایشگاه 200 شرکت حضور داشتند که 60 درصد آن در بخش آبیاری و 40 درصد آن در بخشهای مکانیزاسیون و نهادهها بوده است.
وی افزود: علاوه بر برگزاری نمایشگاههای داخلی بهمنظور برگزاری نمایشگاههای تخصصی در بخش خارجی، ما متولی و مجری سایت رسمی نمایشگاه جمهوری اسلامی در بغداد هستیم. تلاش بر این است که نمایشگاه فوق، زمینهساز توسعه روابط اقتصادی بین دو کشور ایران و عراق و همچنین توسعه صادرات باشد.
به گزارش «دام، کشت، صنعت»، ظرف 5 سال اخیر ماهانه 100 تا 150 میلیارد تومان در حوزه مکانیزاسیون سرمایهگذاری شده که معادل 10 برابر سرمایهگذاری در دولت قبلی بوده است.
فعالیت 300 شرکت تولیدکننده لوازم و تجهیزات آبیاری و 250 شرکت تجهیزات لوازم کشاورزی در ایران نشاندهنده روند خوب توسعه مکانیزاسیون است.
از آنجایی که کشاورزی قطب اصلی پیشرفت یک جامعه است، بخش مکانیزاسیون یکی از مهمترین ارکان برای رسیدن به اهداف بلندمدت در این صنعت است. نیاز به ثبات درخصوص اقدامات مثبت انجام شده کارخانههای سازنده، کاربران، فروشندگان و تعمیرکاران وجود دارد و باید توجه ویژهای به این رویکرد مهم داشت.
ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۲۹ - ۱۳۹۸
ماهنامه دام و کشت و صنعت پنجره ای به آگاهی و دانش
کارشناسان ما در مورد مشکلات تولید محصولات، که نمیتوانید برای آن جوابی پیدا کنید؛ میتوانند به شما کمک کنند
info@iranAgriMagazine.com