مهندس محمدرضا منصوریان
توسعه مکانیزاسیون از الزامات افزایش بهرهوری در کشاورزی محسوب میشود، موضوعی که متاسفانه در سالهای گذشته به دلیل مشکلات ناشی از رواج پدیده خرده مالکی و عدم صرفه اقتصادی برای کشاورزان در تامین تجهیزات و ادوات مغفول مانده و نتوانسته همگام با توسعه فناوری گسترش یابد. در این رابطه کارشناسان معتقدند تخصیص یارانه در کنار تشکیل تعاونیهای تولید میتواند زمینه افزایش تمایل کشاورزان برای استفاده از تجهیزات مدرن را در تولید فراهم کند.
در طول 4 سال گذشته، با قرار گرفتن توسعه مکانیزاسیون در قالب خطوط اعتباری رویکرد مثبت دولت به این مقوله باعث شده تا در سال جاری با افزایش 25 درصدی اعتبارات تخصیصی شاهد اتفاقات خوبی را در این حوزه شاهد باشیم.
کامبیز عباسی، رئیس مرکز مکانیزاسیون وزارت جهاد کشاورزی، در گفتوگو با دام، کشت و صنعت در خصوص اعتبارت تخصیص یافته در سال 96 ، گفت: توسعه مکانیزاسیون از سال 92 با تخصیص اعتبار در قالب خطوط اعتباری در دستور کار دولت قرار گرفت که در این راستا در سال گذشته و در خط چهارم توسعه مکانیزاسیون اعتبار 1200 میلیارد تومانی به این موضوع تخصیص یافت.
همچنین با آغاز خط پنجم توسعه مکانیزاسیون در فروردین سال جاری نیز اعتبار بیش از 1500 میلیارد تومانی به این خط توسعهای تخصیص یافت، که از این میزان 820 میلیارد تومان آن به حوزه مکانیزاسیون زراعت، حدود 300 میلیارد تومان به حوزه مکانیزاسیون باغبانی، حدود 150 میلیارد تومان به حوزه جنگل، مرتع و گیاهان دارویی و همچنین حدود 150 میلیارد تومان به حوزه دام و طیور و حدود 75 میلیارد تومان به حوزه شیلات و آبزیان تسهیلات یارانهای تخصیص یافته است.
وی افزود: در این دولت افزایش تولید با توسعه کشت نشایی، توسعه مکانیزاسیون گلخانهها، ارتقا وضعیت مکانیزاسیون محصولات صنعتی با محوریت افزایش بهرهوری آب محسوس بود به طوری که حدود 2 میلیون هکتار به سطح مکانیزه گندم و جو کشور افزوده شد و بر همین اساس حدود 12 هزار و 800 کارنده غلات به بخش کشاورزی تزریق شده است.
عباسی به اختصاص اعتبار 600 میلیارد تومانی در حوزه برنج اشاره کرد و گفت: حدود 80 درصد از شالیزارها به صورت مکانیزه برداشت میشود به نحوی که تا پایان سال قبل 5600 دستگاه کمباین برنج وارد اراضی شالیزاری کشور شد و همه این موارد سبب اقتصادی شدن زراعت برنج شده است.
رئیس مرکز مکانیزاسیون به افزایش سرمایهگذاریها در کشاورزی اشاره کرد و گفت: در استان آذربایجان غربی در کمتر از 4 سال 180 میلیارد تومان تسهیلات جذب شده که با آورده شخصی و خریدهای نقدی حدود 250 میلیاردتومان سرمایهگذاری را در پی داشت است. به طوری که این سرمایهگذاریها بدون یارانه و بر اساس تسهیلات متداول بانکی بوده است. وی درخصوص ارائه تسهیلات به کشاورزان خرده مالک اظهار داشت: با تعریف استاندارد توجیهپذیری مالکیت در مکانیزاسیون کشاورزانی که از دارای زمین بیش از استاندارد تعریف شده هستند، بهتر است صاحب ادوات کشاورزی مورد استفاده خود باشند اما در این دولت مبنا بر این قرار گرفت که هر کشاورزی که نیاز به تراکتور داشت میتوانست متناسب با خواست آنها صاحب تراکتور شود.
عباسی درخصوص تخصیص بودجه ویژه به شرکتهای خدمات مکانیزاسیون افزود: به دلیل تمایل کشاورزان برای خرید و مالکیت ادوات کشاورزی تمایل برای اخذ خدمات از شرکتهای خدمات مکانیزاسیون وجود نداشته و شاهد عدم توسعه این شرکتها بودهایم.که نیازمند بسترسازی مناسب در این زمینه است.
عباسی در ادامه با بیان اینکه در دولتهای گذشته بیشترین توجه به حوزه مکانیزاسیون زراعت و به خصوص گندم معطوف شده بود، گفت: با توجه به ابلاغ وزیر محترم کشاورزی لزوم توسعه مکانیزاسیون به بخشهای دیگر نیز کشیده شد به نحوی که ابتدا در حوزه شیلات، گیاهان باغی دام و طیور و پس از آن گیاهان دارویی، جنگل و مرتع و سایر بخشهای منابع طبیعی نیز به این حوزه اضافه و برنامهای 12 ساله برای هر کدام از این بخشها تدوین شد.
با توجه به فرابخشی بودن مکانیزاسیون که تمام بخشها شامل زراعت، باغ، دام، طیور، شیلات، جنگل و مرتع، گیاهان دارویی را در بر میگیرد، به نظر میرسد با ارتقاء وظایف محول شده به سازمان، زمینه توسعه بیش از پیش در حد معاونت وزارتخانه حاصل شود.
وی با تاکید بر اینکه مکانیزاسیون فراتر از یک نهاده است و میتواند نهادههای کود، سم و بذر را مدیریت کند گفت: باید توجه داشت که بخش عمدهای از جایگاه کشاورزی حفاظتی کشور در حوزه مکانیزاسیون است.
رئیس مرکز مکانیزاسیون وزارت جهاد کشاورزی، اثرگذاری در تولید و شرح وظایف مکانیزاسیون بالاتر از جایگاه فعلی این مرکز دانست و اظهار داشت: ارتباط با حوزههای صنعت، استانداردسازی، سازمان حمایت از تولیدکننده و مصرف کننده، حوزه سوخت کشور و همچنین راهور ناجا ازجمله بخشهایی است که حوزه مکانیزاسیون با آنها در تعامل و ارتباط است و این در حالی است که مکانیزاسیون در میان صنایع دیگر جایگاه مشخصی ندارد. از سوی دیگر بخش عمدهای از آزمون، ارزیابی و استانداردسازی ماشینها، لوزام و تجهیزات کشاورزی با همکاری موسسه استاندارد توسط مکانیزاسیون صورت میگیرد.
عباسی پایداری و استمرار یک میلیون بهرهبردار برنج در کشور، عدم مهاجرت 2.5 میلیون بهرهبردار بخش کشاورزی به شهرها و همچنین ایجاد اشتغال مستقیم و غیر مستقیم 3 تا 5 نفر بواسطه حضور تراکتور در مزرعه را از نتایج توسعه مکانیزاسیون دانست و گفت: صرفه اقتصادی بالا، زمینه افزایش رویکرد به این شغل را فراهم آورده است.
وی کاهش هزینه تولید، افزایش درامد کشاورزان، ماندگاری و اشتغال پایدار را از دستاوردهای مکانیزاسیون در دولت یازدهم دانست و افزود:
در دولت یازدهم بیش از 40 فناوری نوین همچون سامانه ضد تگرگ، بالابر خرما، ماشینهای کشاورزی حفاظتی کشت مستقیم و ماشینهای برداشت انگور و زیتون با استفاده تسهیلات در اختیار بهرهبرداران قرار گرفته است.
رئیس مرکز مکانیزاسیون وزارت جهاد کشاورزی، با انتقاد از عملکرد بانک کشاورزی گفت: باید شرایط پرداخت تسهیلات در بانک کشاورزی منطبق با وضعیت کشاورزان باشد به طوری که تطبیق شرایط کشاورزان با دستورالعملهای بانکی باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد. که در صورت تحقق این امر میزان جذب سرمایه در حوزه مکانیزاسیون چندین برابر میشود.
عباسی در خصوص الزام یکپارچهسازی اراضی در راستای توسعه مکانیزاسیون گفت: یکپارچهسازی اراضی کار مثبت و قابل قبولی است اما مکانیزاسیون باید متناسب با وضعیت موجود در هر کشوری توسعه پیدا کند و معطل ماندن آن به منظور یکپارچهسازی اراضی کار درستی نیست چرا که اقتصادی بودن مالکیتها باید مد نظر قرار گیرد.
همچنین مجتبی شادلو، نایب رئیس اتحادیه باغداران، در گفتوگو با دام، کشت و صنعت با تاکید بر عدم تخصیص مناسب اعتبارات به بخش مکانیزاسیون گفت: بهرهوری بالا وقتی حاصل میشود که کشاورزان ابزار لازم را داشته باشند اما بیکیفیت بودن و گرانی ادوات کشاورزی یکی از بحرانهای صنعت مکانیزاسیون محسوب میشود، که نیازمند بازنگری اساسی در زمینههای خدمات پس از فروش و کیفیت محصول شرکتهای تامین کننده، ادوات و تجهیزات است.
عضو مجمع ملی خبرگان کشاورزی ادامه داد: خرد بودن اراضی، نبود تعاونی تولید به منظور استقبال از بهرهبرداران عمومی و نبود ادوات مخصوص بعضی از شرایط اقلیمی خاص همچون اراضی شیبدار از دیگر عواملی است که باعث عدم استقبال کشاورزان شده است.
وی با بیان اینکه تسهیلات کم بهره در توسعه مکانیزاسیون راهگشا نیست، خاطرنشان ساخت: دولت باید یارانههای قابل توجهی به این منظور در نظر بگیرد و علاوه بر این باید قیمت تمام شده ادوات نیز طوری تنظیم شود که استقبال کشاورزان را به همراه داشته باشد.
معصومی، مدیر بازرگانی شرکت «توسعه و صنعت» در گفتوگو با دام، کشت و صنعت اوضاع شرکتهای فعال در مکانیزاسیون را نامناسب خواند و گفت: افزایش 200 - 300 درصدی تورم در چند سال اخیر باعث 4 برابر شدن قیمتها در همه بخشها به خصوص ادوات کشاورزی شده، در حالی که قیمت محصولات کشاورزان در خوشبینانهترین حالت 60 - 70 درصد افزایش یافته است. وی کشاورزان خرده مالک را متضرر اصلی نبود مکانیزاسیون دانست و افزود: استقبال صورت گرفته از ادوات کشاورزی بواسطه شرکتهای تولیدکننده با درنظر گرفتن تسهیلات از جمله تخفیفها و اقساط بلند مدت بوده که سبب میشود زمین داران بزرگ و افرادی که آب برای کشاورزی در اختیار دارند به سمت خرید این ادوات روی آورند چرا که خرید ادوات توسط کشاورزان خرده مالک صرفه اقتصادی ندارد.
ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۰۵ - سال ۱۳۹۶
کارشناسان ما در مورد مشکلات تولید محصولات، که نمیتوانید برای آن جوابی پیدا کنید؛ میتوانند به شما کمک کنند
info@iranAgriMagazine.com