نگرش سیاسی به تولیدات کشاورزی
نگاهی به آینده کشاورزی در جهان
نگرش سیاسی به تولیدات کشاورزی
جمعیت جهان به‌شکل تصاعدی روبه افزایش است و اگرچه برخی از کشورهای اروپایی دچار عارضه پیر شدن و توقف زاد و ولد در حد جوان نگه داشتن جامعه شده‌اند، اما به‌جای آن، در بسیاری از کشورهای در حال توسعه رشد جمعیت علی‌رغم نبودن زیرساخت‌های رفاهی برای داشتن یک زندگی معمولی، همچنان ادامه دارد. این ازدیاد جمعیت معمولاً در مناطقی اتفاق می‌افتد که دارای دو ویژگی منفی می‌باشند. اول نداشتن اراضی مناسب کشاورزی و آب کافی و دوم ضعف فرهنگی در تشخیص کنترل موالید.
کشورهای افریقایی به‌طور اعم و برخی از کشورهای آسیای شرقی نظیر هند و چین که در مجموع در حدود یک‌سوم جمعیت کره زمین را در خود جای داده‌اند، از جمله مناطقی هستند که به دلیل جمعیت بالا، یا با مشکل سوءتغذیه مواجهند و یا مجبور به واردات مواد غذایی هستند. نکته‌ای که قابل‌توجه میباشد، مشکل کشورهای فقیر در تأمین غذا است که حتی در برخی موارد، جوامع بین‌المللی را مجبور به انجام اقداماتی از قبیل تأمین کمک‌های غذایی میکند. آن‌چه که می‌تواند آینده جوامع بشری را دچار تغییر و تحولات اقتصادی و اجتماعی نماید، تأمین غذا است، اما اینکه امکان ایجاد این امنیت غذایی تا چه حد میسر است، به دو عامل اصلی آب و خاک ارتباط دارد.
طبق داده‌های جغرافیایی و از جمله سازمان فائو، تمام اراضی کره زمین در حدود ۱۴ میلیارد هکتار است که در حدود ۴ میلیارد هکتار آن جنگل - تقریباً ۳۰ درصد - ، ۹/۴ میلیارد هکتار زمین کشاورزی - ۳۵درصد - و بقیه اراضی در زمره اراضی کویری، باتلاقی، و ... همچنین، ۱۵۴ میلیون هکتار دیگر نیز به محصولات دائمی مانند باغ اختصاص دارد.
از سال ۱۹۷۰ تا ۲۰۱۰، یعنی در یک دوره زمانی ۴۰ ساله، مساحت اراضی آبی جهان دوبرابر شده که به معنی تبدیل شدن ۱۳۴ میلیون هکتار از اراضی دیم به کشت‌های آبی است. طبیعتاً افزایش اراضی کشاورزی به معنی بالا رفتن استفاده از آب شیرین و کود و سایر نهاده‌ها است که در این‌جا مسئله مهم، آب شیرین برای کشاورزی است. مقدار موجودی منابع آب شیرین جهان تنها ۳درصد از کل آب‌های جهان را شامل می‌شود که تمام این آب‌ها قابلیت استفاده در بخش کشاورزی را نیز ندارند، ضمن آنکه سرچشمه‌های آب شیرین در دنیای کنونی گرفتار مرزبندی‌های سیاسی ـ جغرافیایی محدود کننده‌ای هستند که مانع از دسترسی کشاورزان در اراضی کشورهای مجاور می‌شود،که به نوبه‌خود بحثی مناقشه برانگیز است. ۷۰درصد از جمعیت جهان فقط در ۲۰ کشور زندگی میکنند که ۶۰ درصد از اراضی قابل کشت جهان را در اختیار دارند.
مهم‌ترین کشورها در این رده عبارتند از چین و هند که هرکدام با حدود 1/4 میلیارد نفر تقریباً از تمام اراضی قابل کشت خود استفاده میکنند. در حدود ۴ میلیارد تن انواع محصولات کشاورزی در دنیا تولید می‌شود که تقریباً پاسخ‌گوی کالری موردنیاز انسان‌ها برای فعالیت روزانه‌شان است، اما به‌دلیل توزیع ناعادلانه این محصولات و بعضاً نگرش سیاسی به تولیدات کشاورزی و ضایعات مواد غذایی، هم‌اکنون یک میلیارد نفر گرسنه در جهان زندگی میکنند که اکثریت قریب به اتفاق آن‌ها در کشورهای فقیر افریقایی، آمریکای جنوبی و آسیا هستند.
سرانه ناکافی زمین زراعی
بدیهی است که از آن ۱۴ میلیارد هکتار زمین فقط در حدود ۵ میلیارد هکتار قابلیت کشاورزی دارند که این مساحت نیز به‌طور عادلانه بین کشورها تقسیم نشده است و هریک بنابر حدود و ثغور خود مالک بخشی از آن میباشد. به‌عنوان مثال سرانه اراضی کشاورزی در کشور چین در حدود ۸۰۰ مترمربع است. این سرانه اما در ایران در سال ۱۳۵۲، در حدود ۵ هزار مترمربع بوده که هم‌اکنون به ۲ هزار مترمربع کاهش یافته است. این سرانه در برخی از کشورها نظیر برزیل، روسیه و آمریکا به‌دلیل وسعت کافی، در حد متعادلی است اما در کشورهای آسیایی به‌دلیل جمعیت بالا و فشرده، وضعیت مطلوبی ندارد. این نوسان در سرانه اراضی همراه با مشکلاتی است که هم‌اکنون برخی از کشورهای پرجمعیت نظیر چین و یا کشورهایی که به اندازه کافی اراضی قابل کشت ندارند، با آن مواجه می‌باشند. کشورهایی مانند چین و هند، تقریباً از تمام پتانسیل اراضی خود بهره‌برداری میکنند، اما با کمبود برخی از مواد غذایی مواجهند که ناچار از واردات آن‌ها می‌باشند.
جمعیت جهان به‌شکل تصاعدی روبه افزایش است و خاک و آب کشاورزی موجود در کره زمین نیز محدود است که در نتیجه، دو راه بیشتر پیش‌روی ساکنان این کره خاکی نیست؛ اول افزایش سطح زیرکشت که به‌دلیل محدود بودن آب کشاورزی و همچنین بیابانی شدن برخی از نقاط جهان، این کار میسر به‌نظر نمی‌رسد و دوم، حفظ این اراضی به همراه استفاده از جدیدترین فن‌آوری‌ها و تکنولوژی‌های کشاورزی تولید برای محصولاتی که البته نیازمند سرمایه‌گذاری بیشتر است.
اراضی کشاورزی، توانایی و پتانسیل سیرکردن انسان‌های کنونی را دارند و این در صورتی است که جلوی ضایع کردن محصولات غذایی گرفته شود و دولت‌ها نیز توجه بیشتری به امنیت غذایی داشته باشند.
ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۰۳ - سال ۱۳۹۵
ماهنامه دام و کشت و صنعت پنجره ای به آگاهی و دانش
کارشناسان ما در مورد مشکلات تولید محصولات، که نمی‌توانید برای آن جوابی پیدا کنید؛ می‌توانند به شما کمک کنند
info@iranAgriMagazine.com