مهندس محمدرضا منصوریان
آمار ارایه شده از ظرفیت 14.5 میلیون تنی سیلوهای کشور خبر میدهد ظرفیتی که بخش قابل توجهی از آن با سرمایهگذاری بخش خصوصی ایجاد شده و متاسفانه به دلیل آنچه تاکید متولیان بخش خریدهای تضمین برای اتکاء بر سیلوهای بخش دولتی گفته میشود ظرفیتهای این بخش مغفول مانده به گونهای که در برخی از موارد شاهد ذخیرهسازی گندم و غلات خریداری شده به واسطه نبود ظرفیت خالی در سیلوهای دولتی هستیم.
هر چند مسئولان شرکت بازرگانی دولتی به عنوان متولی خریدهای تضمینی محصولات کشاورزان ذخیرهسازی نامناسب را رد کرده و معتقدند ظرفیت سیلوهای دولتی کفاف نیاز گندمهای خریداری شده را داده و در صورت اخذ مجوزهای لازم از وزارت بهداشت امکان استفاده از سیلوهای بخش خصوصی نیز فراهم است.
اما در این بین کارشناسان سازمان تعاون روستایی که نقشی مکملی را در خریدهای تضمینی برعهده دارند معتقدند استفاده از ظرفیت سیلوهای بخش خصوصی در ذخیرهسازی گندم و غلات خریداری شده از سوی دولت فقط نیازمند تغییر مدیریت و واگذاری سیستم خریدهای تضمینی به این سازمان است.
در هر حال تغییر مدیریت دولتی برای به کارگیری ظرفیتهای خالی سیلوهای بخش خصوصی که قطعا سرمایهگذاری بالایی را نیز به همراه داشته موضوعی است که نیازمند بررسی و تصمیمگیریهای مدیران ارشد دولت است
اما آنچه مسلم است خالی ماندن ظرفیتهای بخش خصوصی ضمن فرار سرمایههای این بخش میتواند سلامت جامعه را نیز به واسطه عدم رعایت استانداردهای ذخیرهسازی به چالش بکشد.
مهندس غلامحسین طباطبایی، معاونفنی و اجرایی سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران، درخصوص میزان اعتبار تخصیص داده شده به منظور تکمیل زنجیرههای تولید گفت: در کشور از نظر میزان تولید وضعیت مناسبی را داریم اما مسئله قبل و بعد از تولید است.
در 3 - 4 سال گذشته حدود 80 میلیارد تومان اعتبار به این سازمان به منظور گسترش زیرساختهای تکمیل زنجیرههای تولید اختصاص یافت که توانستیم با این اعتبار کم، 396 پروژه که بیشتر شامل سیلو، سردخانه و انبار مکانیزه است را به سرانجام برسانیم.
این موفقیت نشان داد که اگر حمایت با تسهیلات ارزان قیمت از سازمان تعاون روستایی صورت بگیرد میتواند دستاوردهای عینی و عملی داشته باشد.
برهمین اساس اعتباری به عنوان بسته تجهیز و توسعه زیرساختها با مبلغی بالغ بر هزار میلیارد تومان از سازمان تابعه درخواست شده که درصورت تصویب، حدود 600 پروژه - بیشتر سیلو، سردخانه و انبار مکانیزه - در حجمهای سنگینتر مورد شناسایی قرار گرفته است. طباطبایی ظرفیت سیلو در کشور را بیش از میزان تولید غله عنوان کرد و افزود: با توجه به ممانعت شرکت بازرگانی دولتی از گسترش سیلوسازی در کشور، ضرورت دارد سازمان تعاون روستایی به گونهای اقدام کند که میزان سرمایهگذاریها متمرکز به مناطق دارای سیلو نباشد و پراکنش درستی - در مناطق مورد نیاز - داشته باشد تا علاوه بر حفظ سرمایههای موجود، بهره برداری صحیح از سرمایهگذاریهای جدید نیز صورت بگیرد.
به ویژه اینکه شرکت بازرگانی دولتی ایران اعلام کرد امکان سرمایهگذاری فقط در مناطق هرمزگان، بوشهر، کهگیلویه و بویر احمد و یزد به منظور احداث سیلو وجود دارد. اما شرکتها و اتحادیههای مرتبط به سازمان تعاونی روستایی با علم به اینکه پراکنش سیلوها تناسبی با مراکز تولید گندم ندارد تمایل به تاسیس سیلو در مراکزی دارند که محل خرید گندم است.
طباطبایی ادامه داد: سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران نظر GTC - شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران - مبنی بر افزایش ظرفیت سیلو در کشور را تایید میکند اما به دلیل پراکنش نامتناسب با قطبهای تولید گندم، سازمان اقدام به ایجاد سیلوی استاندارد در بعضی نقاط همچون خوزستان و کردستان کرده که این میزان جدای از 3 میلیون تن ظرفیت ذخیره گندم سازمان است.
طباطبایی درخصوص برنامههای این سازمان در صورت دریافت اعتبارت گفت: حدود 390 پیشنهاد احداث سردخانه، انبار و سیلو با حجم 2 میلیون و 109 هزار تن به منظور ذخیرهسازی به این سازمان رسیده است.
وی در خصوص مکانیزم خرید گندم اظهار داشت: دولت مباشری را به این منظور تعریف میکند که در حال حاضر شرکت بازرگانی دولتی ایران این نقش را به اتکا سیلوهای متعددی که در کشور موجود است ایفا میکند.
اما شبکه تحت پوشش سازمان تعاونی روستایی حداقل در 5 سال گذشته کمک کننده به شرکت بازرگانی دولتی به منظور خرید حدود 40 - 45 درصد تولید گندم کشور بوده است، در حالی که قابلیت برای خرید کل تولید در سازمان تعاونی روستایی وجود دارد.
به طوری که اگر سیاستگذار شبکه خرید، تحت پوشش سازمان تعاونی روستایی درآید از سیلوهای بخش خصوصی که خالی است به این منظور کمک میگیریم. البته در حال حاضر متقاضی خرید شرکتهای 14 گانه غله استانها نیز هستیم. با این حال، فرایند سنتی بین کارخانجات آرد، سیلوهای نگهداری و مراکز خریداری وجود داشته که تا پیش از این، سازمان غله آن را نهادینه کرده است.
طباطبایی درخصوص رابطه بین سیلوهای ذخیره غله با کارخانجات آردسازی گفت: بین نانواییها، کارخانجات آرد، سیلوها، مراکز خرید و مزرعه رابطه افقی وجود دارد اما این قسمتها با شرکت GTC رابطه عمودی دارند چراکه مسئول راهبری آنها است.
مسئولیت با سازمان غله است!
مهندس حسن عباسی معروفان، معاون بازرگانی داخلی شرکت بازرگانی دولتی ایران، در گفتگوی تلفنی کوتاهی با خبرنگار ما ضمن تایید مازاد ظرفیت سیلوها نسبت به میزان تولید گندم اظهار داشت: در بین سیلوها ممکن است سیلوی 50 ساله نیز وجود داشته باشد اما هر ساله از وزارت بهداشت پروانه بهرهبرداری دریافت میکنند و بر همین اساس اجازه ذخیره در این سیلوها صادر میشود.
مهندس حسینی، مدیرعامل شرکت الوند گام یکتا و مدیر فروش شرکت مای سیلو، متوسط کل ظرفیت سیلوهای کشور را حدود 14 میلیون تن عنوان کرد و گفت: از مجموع کل ظرفیت سیلوهای کشور حدود 30 درصد آن به صورت سیلوهای نیمه مکانیزه و انبارهای سنتی هستند، که از حداقل استانداردهای نگهداری غلات برخوردار نیستند.
وی افزود: در دولتهای نهم و دهم حرکت خوبی به نام نهضت سیلوسازی آغاز شد، که به دلیل عدم نظارتهای فنی و کارشناسی و همچنین پراکنش نامناسب، شاهد بدون استفاده ماندن سیلوها هستیم.
مدیرفروش شرکت مای سیلو درمورد نیازمندیهای فعلی در بخش سیلوسازی اظهار داشت: مزارع تولید گندم، کارخانجات تولیدی همچون آرد، خوراک دام و فرآوری غلات و همچنین ترمینالها و بنادر دریایی شمال و جنوب از ظرفیتهای بالایی برای ساخت سیلو برخوردار هستند.
حسینی به عوامل موثر در میزان ضایعات گندم در سیلوها اشاره کرد و افزود: در صورت کنترل میزان حرارت و رطوبت و همچنین جلوگیری از نفوذ حشرات و پرندگان در سیلوها میتوان ضایعات گندم را به کمتر از یک درصد کاهش داد، به گونهای که با استفاده از سنسورهای تشخیص گاز 2Co ناشی از فعل و انفعالات شیمیایی و میکروزیستی به تهویه و همچنین انبارگردانی غلات در داخل سیلوها پرداخت.
مهندس ابوالفضل خلیلی، مدیرعامل شرکت سیلو سازان تهران، با تاکید بر تولید 14.5 میلیون تن گندم در سال گذشته گفت: میزان سیلوهای کشور توان 10 - 11 میلیون تن ذخیره گندم را دارند و بر همین اساس مازاد این میزان به صورت سنتی در برخی از اماکن همچون سیلوهای حبوبات استان مرکزی نگهداری میشوند.
وی افزود: ذخیرهسازی سنتی، زمینه افزایش حشرات و آلودگی هوا را فراهم آورده که در نتیجه شاهد ایجاد کپک و تولید نانهای آلوده خواهیم بود.
مدیرعامل شرکت سیلو سازان تهران به 120 درصد کمبود میزان سیلو در کشور اشاره کرد و گفت: با توجه به اهمیت ذخیرهسازی گندم به عنوان محصولی استراتژیک لازم است تا دولت با تخصیص اعتبارات لازم زمینه افزایش ذخیرهسازی گندم را به بیش از یک سال فراهم کند.
رحیم محمدیان گرامی، از شرکت سیلو گندم و آرد خوشه طلایی هشترود، با اشاره به اشباع شدن سیلوسازی گفت: شرکت ما 2 سیلو برای نیاز خود با ظرفیت 60 هزار تن ساخته است اما صنعت سیلوسازی اشباع شده و ورود به آن سودی به همراه ندارد، چراکه در حال حاضر غلهها دولتی بوده و محصول خود را به شرکتهای تعاونیهای روستایی میدهند و چون شرکتهای تعاونیهای روستایی به این میزان سیلو ندارند ممکن است آنها را به صورت سنتی انبار کنند اما این به معنی نداشتن ظرفیت خالی سیلو نیست.
برای مطالعه مطلب «شش طرح درخشان در مبارزه با بیابانزایی» کلیک کنید
یونس زارعی، از شرکت مهندسین آرمان توسعه غرب، گفت: تنها یک سیلوی 50 هزار تنی برای نیاز شرکت خود ساختیم اما به دلیل عدم توجیه اقتصادی در صنعت سیلوسازی با توجه به وضعیت نامشخص غله در کشور ورود به آن منطقی نیست.
جمشید باوفا، از شرکت سیلوی بیست هزارتنی مشکین شهر، ابزار مورد استفاده در شرکتهای خارجی را استاندارد خواند و گفت: تنها سیلوی این شرکت توسط شرکتی ترکیهای ساخته شده درحالی که شرکتهای داخلی از ورقهای غیراستاندارد استفاده میکنند.
سیلوهای بتنی با کیفیتتر است.
دکتر حسن صیانتی، از شرکت توسعه طرحهای زیربنایی اسرار سبزوار، در با کیفیتتر بودن سیلوهای بتنی نسبت به فلزی گفت: شرکت توسعه طرحهای زیربنایی اسرار سبزوار سیلوی فلزی ساخت برزیل را دارد، اما خود شرکت اقدام به ساخت سیلوی بتنی کرده است که به خاطر کیفیت بالا و اقتصادی بودن موجب شد تا سفارشاتی در ساخت سیلوی بتنی داشته باشیم.
چرا طلبکار شویم؟!
محمد نیازی، از شرکت ساختمانی تولیدی بانیار، درخصوص عدم ورود به صنعت سیلوسازی گفت: وقتی کارفرما دولت است چرا خودمان را طلبکار دولت کنیم تا برای گرفتن حقمان در ادارات مربوطه التماس نمائیم.
محمد امیری، مدیرعامل شرکت سامان نغمه جام، دلیل اصلی عدم استفاده از ظرفیت سیلوسازان داخلی را کمتجربگی آنها دانست و گفت: به دلیل تازه کار بودن سیلوسازان داخلی مجبور به تهیه سیلو از طریق شرکتهای ترکیهای شدیم این درحالیست که تجارب به دست آمده نشان میدهد استفاده از سیلوهای بتنی در مناطق گرمسیری از صرفه بیشتری برخوردار است.
هدف اصلی در طول زمان انبار کردن و ذخیرهسازی، حفظ کمیت وکیفیت گندم است به طوری که باید در زمان ذخیرهسازی، خواص اصلی دانه حفظ شده و از تغییر در آن جلوگیری شود، بدیهی است بدون وجود زیر ساختها انجام صحیح عملیات ذخیرهسازی امکان پذیر نخواهد بود و با انتخاب و تأسیس سیستمهای ذخیرهسازی استاندارد و استفاده از تجهیزات مناسب، فضا و بستری مطلوب برای حفظ گندم ایجاد میشود. برپایی تجهیزات مکانیزه، هزینههای زیادی را در بر دارد و بدون حمایتهای دولتی غیراجرایی است.
به گفته کارشناسان حوزه غله، در کشور سیلوهایی که توان نگهداری دانه گندم را برای مدت چندین ماهه داشته باشند محدودند.
براساس آمار، مجموع ظرفیت کل ذخیرهسازی کشور تا ابتدای سال 1391، حدود 14/5میلیون تن است که از این مقدار 9/4 میلیون تن، مربوط به سیلوهای بتنی و فلزی و انبارهای مکانیزه و 5/1 میلیون تن،در انبارهایی نیمه مکانیزه، ساده و روباز نگهداری میشود.
همچنین از مجموع کل ظرفیت مراکز ذخیرهسازی کشور، حدود 6 میلیون تن، معادل 41 درصد، متعلق به بخش دولتی و نزدیک به 8/5 میلیون تن، معادل 59 درصد، متعلق به بخش خصوصی است.
ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۰۵ - سال ۱۳۹۶
ماهنامه دام و کشت و صنعت پنجره ای به آگاهی و دانش
کارشناسان ما در مورد مشکلات تولید محصولات، که نمیتوانید برای آن جوابی پیدا کنید؛ میتوانند به شما کمک کنند
info@iranAgriMagazine.com