تب پیاز در گرماگرم تابستان
مهندس محمدرضا منصوریان
در باور مردم این سرزمین اعتقاد عجیبی به گردش امور وجود دارد بهنحوی كه اگر هر سال در فصول مشخص، دچار افزایش قیمت در محصولات مختلف از میوه و صیفی تا گوشت و مرغ نشوند متعجب شده و احساس مفقود شدن در ناكجا آباد را دارند، اما نكته قابل توجه همچنان غافلگیر شدن مسئولین نسبت به حادث شدن چنین اتفاقاتی است. این بار آنقدر این میزان غافلگیری برای ما بهعنوان رسانه، نامانوس جلوه كرد كه به نظر میرسید شاید متولی این موضوع ارگان دیگری باشد و برهمین اساس، سری به سایت معاونت امور زراعت وزارت جهاد كشاورزی زده و شرح وظایف این معاونت را بازخوانی كردیم. در بندی از آن كه خیالمان را راحت كرد آمده است: «پیشبینی و برآورد میزان و زمان عرضه تولیدات و فرآوردههای مربوط به زیر بخش زراعت و تعیین میزان كمبود یا مازاد تولیدات و فرآوردههای مزبور»
قسم حضرت عباس یا...
حال خلاقیت همین مسئولین در توجیه بدون تكرار و هر ساله درخصوص گرانیهای پیشامد كرده جالبتر است. توجیهاتی از كمبود محصول به واسطه كاهش سطح زیركشت و سیل سال قبل تا حضور دلالان همه جا نفوذ كردهی دم كلفتی كه انگار مقابله با آنها، اقدامات ریشهایتر را میطلبد.
قیمت پیاز متعادل خواهد شد
بر اساس اطلاعات درج شده در سایت معاونت زراعت وزارت جهاد كشاورزی، میزان سطح زیر كشت پیاز در سال زراعی 93-94 در كل كشور 63 هزار و 217 هكتار و میزان تولید نیز 2 میلیون و 426 هزار و 50 تن آمده است. این درحالی است كه مهندس حسین اصغری، مدیركل دفتر محصولات علوفهای و جالیزی معاونت زراعت جهادكشاورزی، درخصوص میزان سطح زیر كشت پیاز در سال جاری به نشریه گفت: سطح زیر كشت تولید تابستانه پیاز در سال زراعی 95-96 حدود 4 هزار و 808 هكتار و سطح زیركشت تولید پاییزه 24 هزار و 298 هكتار است -جمعاً حدود 29 هزار هكتار- و پیشبینی میشود در سال زراعی 96 حدود 2 میلیون و دویستهزار تن محصول تولید میشود. وی مهمترین عوامل كاهش سطح زیركشت تولید تابستانه پیاز در كشور را كمبود منابع آبی و قیمت پایین پیاز در سال گذشته عنوان و اظهار امیدواری كرد. با عرضه پیازهای تولیدی از نقاط مختلف كشور به بازار، قیمت متعادل شود.
تولید در یك محل، تقاضا در همهی كشور
حسین مهاجران، رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و ترهبار، درباره چرایی گرانی پیاز در چند روز اخیر، به نشریه گفت: در خرداد و تیر سال قبل قیمت پیاز به كیلویی 200 تومان تقلیل یافت كه این موضوع باعث ضربه خوردن تولیدكنندگان شد، بر همین اساس اغلب كشاورزان میزان سطح زیركشت این محصول را بسیار كاهش دادند كه همین موضوع موجب گرانی پیاز شده است. وی افزود: در حال حاضر شهرستانهای اهواز و اندیمشك تنها تأمینكنندگان پیاز كشور محسوب میشوند البته این گرانی طی روزهای آینده با ورود محصول از شهرستانهای دیگر همچون بروجرد، كرج و ورامین شكسته خواهد شد. رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و ترهبار، راهكار مواجه شدن با چنین كمبودهایی را در آگاه كردن كشاورزان دانست و اظهار داشت: اگر شبكه سراسری تلویزیونی “صدای كشاورز” راهاندازی شود كه به بررسی مسائل روز كشاورزی از جمله، تعیین الگوی كشت، آگاهی بخشی به كشاورزان در خصوص محصول تولیدی و منطقه مورد كشت بپردازد در این صورت شاهد چنین گرانیهایی نخواهیم بود.
گرمای انگیزه كشاورزان در گرو سردخانه
مهندس بینا، عضو هیئت مدیره شركت كشت و صنعت جیرفت، یكی از عوامل گرانی پیاز و سیبزمینی را نبود سردخانههای فنی دانست و به نشریه گفت: خلأ ایجاد شده در فواصل بین كشت، با استفاده از پیاز انبار شده در سردخانه رفع میشود بهطوری كه مشكل كمبود سردخانهها باعث تخریب محصول شده و همین موضوع كشاورزان را برای كشت سال آینده بیانگیزه میكند. وی كشاورزان را متضرران اصلی ضعف مدیریت واحدهای متولی عنوان كرد و افزود: قیمتهای كاذب فعلی موجود در بازار، زارعین را به سمت كشت پیاز و سیبزمینی كشانده كه میتوان پیشبینی كرد با چنین كاشت بیرویهای، افزایش عرضه در بهمن ماه سال جاری را شاهد خواهیم بود. عضو هیئت مدیره شركت كشت و صنعت جیرفت تصریح كرد: خرید تضمینی از سوی دولت میتواند راهكار مناسبی بهمنظور سروسامان دادن بازار عرضه و تقاضا و معتدل كردن آن باشد.
خرده مالكان مقروض و تغییر الگوی كشت
مهندس داوود صبوری، كشاورز نمونه محصول پیاز در سال 95، قیمت تمام شده پیاز تولیدی را حدود 850 تومان خواند و به دام، كشت و صنعت گفت: براساس سال تولید، قیمت محصول میتواند تغییر كند با این حال سال گذشته هزار تن از محصول تولیدی خود را به دلیل اینكه قیمت خریدی به مراتب كمتر از قیمت تمام شده بود و صرفه اقتصادی نداشت به زیر خاك كردیم. وی افزود: امسال با این پیشفرض و ضررهای ناشی از افت قیمت سال گذشته كه بسیاری از خرده مالكان را مقروض كرد، باعث شد تا تغییر الگوی كشت داشته باشیم. این كشاورز نمونه محصول پیاز، در پاسخ به این سوال كه “آیا از سوی سازمان كشاورزی استان به شما الگوی كشت ارائه شد” گفت: اگر الگوی كشت به ما داده میشد استقبال میكردیم اما هیچگونه راهنمایی در این زمینه از سوی وزارت كشاورزی نداشتیم.
صبوری قیمت خریداری شده محصول در شرایط مساعد بودن بازار را حدود 1800-2000 تومان عنوان كرد و اظهار داشت: البته دولت در ظاهر، خرید تضمینی میكند اما جز گندم و چغندرقند محصول دیگری از سوی دولت به صورت تضمینی در این استان -خراسان رضوی- خریداری نمیشود.
پیاز سیری چند؟!
با مقایسه نمودار طراحی شده از سوی كارشناس نشریه، باتوجه به قیمتهای ارائه شده از سوی بانك مركزی در محصولات مذكور و اظهار نظر كارشناسان امر اینگونه برداشت میشود كه میزان كاهش سطح زیر كشت، اصلیترین عامل در نوسان قیمتها محسوب میشود چرا كه با مقایسه سطح زیركشت سال زراعی 93-94 نسبت به سال زراعی 95-96 سطح زیركشت حدود 30 هزار هكتار كاهش یافته و بهتبع آن میزان تولید نیز كم شده و قیمت پیاز را به بیش از كیلوئی 5 هزار تومان در برخی از فروشگاهها رسانده است. از این رو اگر سیاست وزارت كشاورزی را كاهش سطح زیر كشت و افزایش بهرهوری بدانیم، با توجه به وضعیت ایجاد شده بر این نكته تأكید میشود كه باید درخصوص موضوع قدری حساب شدهتر تصمیمگیری شود تا اینچنین بازار دستخوش تغییر -از بهم ریختگی اوضاع كشاورزان تا قیمتهای عجیب محصولی همچون پیاز در مراكز خرید- نشود. در این میان شاید تعیین الگوی كشت، سپردن امور به بخش خصوصی و تنظیم بازار عرضه و تقاضا توسط اتحادیهها و تشكلها و حتی قیمتگذاری آن در مجاری غیردولتی راهكار برونرفت از چالش پیش آمده باشد.
و حال این سوال پیش میآید كه آیا برآوردی از میزان تقاضای مردم در فصول مختلف بدست نیامده كه دغدغههای كمبود سردخانههای فنی و یا كاهش میزان سطح زیركشت به نوعی برطرف شود و یا واردات در زمانهای ضروری به منظور جبران كمبود منابع از بین رفته به واسطه وقوع عوامل طبیعی و اجتنابناپذیر را در نظر گرفت؟! با توجه به اینكه كاهش سطح زیركشت -درصورت عدم بهرهوری- یكی از عوامل اصلی كاهش محصول به حساب میآید، چرا بررسی درخصوص میزان سطح زیركشت به صورت كارشناسی وجود ندارد؟
قیمتگذاری دولتی، تحمیل به تولید
با اطلاعات بهدست آمده قیمت خرید سال گذشته محصول پیاز، براساس هزینه تولیدی كشاورز، از سوی شورای اقتصادی 270-280 تومان تعیین شد كه البته با رقم پیشنهادی وزارت كشاورزی متفاوت بود. حال سوال این است كه شورای اقتصاد بر چه اساسی قیمت خرید محصول از كشاورزان را تعیین میكند درحالی كه این قیمت بسیار كمتر از هزینه تمام شده محصول است؟
¬¬¬ ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۰۷ و ۲۰۸ - سال ۱۳۹۶
کارشناسان ما در مورد مشکلات تولید محصولات، که نمیتوانید برای آن جوابی پیدا کنید؛ میتوانند به شما کمک کنند
info@iranAgriMagazine.com