خاویارِگیاهی ارزان قیمت!

مهندس علیرضا علیزاده

کینوا، برخلاف اینکه در آفریقا و آمریکایجنوبی بهصورت گسترده کشت میشود اما همچنان در ایران گیاهی ناشناخته باقی ماندهاست. البته در سالهای اخیر تلاشهایی در زمینه تحقیقات روی این گیاه ارزشمند در کشور انجام شده است. علاوه بر خواص غذایی ویژه این گیاه، امروزه در جهان بهعنوان گیاهی مقاوم به تنشهای غیرزنده محسوب میشود و نقش مهمی را در زراعت در مناطق خشک ایفا میکند. جز دانههای کینوا میتوان از برگهای تازه آن بهعنوان سبزی تازه و یا بهصورت پخته نیز استفاده کرد.

سالی که به نام کینوا رقم خورد

سازمان خوار و بار جهانی(FAO) به دلیل اهمیت غذایی این گیاه و به قصد تشکر از مردم کوه‌های "‌آند" برای حفظ این گونه گیاهی، سال 2013 را سال جهانی کینوا نامید و این گیاه را به هشت کشور جهان از جمله ایران که در خطر خشکسالی و سوء تغذیه قرار دارند معرفی کرد. کینوا کالری کمی دارد و برای کسانی که رژیم غذایی لاغری دارند مناسب است. گیاه کینوا علاوه بر اینکه ارزش غذایی بالایی دارد و مصرف آن به همه افراد و گروه‌های سنی توصیه می‌شود، برای افرادی با بیماری‌های خاص (دیابت، سرطان، ام‌اس)، بیماران گوارشی و حساس به گلوتن نیز بسیار مناسب است. هنوز نیمی از زمین‌های زراعی با ظرفیت کشاورزی ایران، به دلیل خشکی و شوری خاک دست نخورده باقی مانده‌اند و به توصیه فائو امکان کشت کینوا در این زمین‌ها وجود دارد.

کینوا، یک غذای جدید

مهندس عباس کشاورز، معاونت امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی، درخصوص کینوا به نشریه گفت: سطح زیر کشت کینوا در حال حاضر 24هکتار است و براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده، تا پنج سال آینده سطح زیر کشت آن به 30هزار هکتار می‌رسد. وی کینوا را یک غذای جدید در سبد غذایی کشور عنوان کرد و افزود: در حال حاضر بالغ بر 11 استان نظیر خراسان، قم، اصفهان و یزد اقدام به تولید این گیاه کرده‌اند. معاون امور زراعت درخصوص بازار فروش این محصول خاطر نشان کرد: کینوا امروز در ایران بازار خود را به‌دست آورده و نیازی به خرید تضمینی آن توسط دولت نیست.

تمرکز محققین ایرانی بر «کینوا»

دکتر سیدابراهیم سیفتی، عضو هیات‌علمی دانشگاه یزد، درباره تحقیقات به‌نژادی صورت گرفته روی کینوا به نشریه گفت: در سال 1392 در راستای تحقیقات انجام شده بر این گیاه در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان با پیشنهاد و همکاری مرکز ملی تحقیقات شوری ایران در یزد، توانست پروژه‌های اصلاحی بسیار خوبی را روی این گیاه آغاز کرده و در زمینه به‌نژادی شوری، خشکی و محتوای ساپونین، آغازکننده حرکتی نو و پرقدرت بر روی این گیاه باشد. وی به برگزاری کارگاه آموزشی «هماهنگی، برنامه‌ریزی و نهادینه‌سازی منطقه‌ای تولید کینوا» اشاره کرد و افزود: این کارگاه سال 1393 با حضور محققان FAO و کشورهای عراق، دبی، مصر، لبنان، موریتانی، سودان و یمن در مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر برگزار شد، که مقدمه‌ای بود تا در دیگر زمینهها همچون مطالعات خاک، آب و مکانیزاسیون در سایر دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی و پژوهشی، پروژه‌های متعددی طرح‌ریزی و اجرا شود.

پرخاصیت ولی ناشناخته

مهندس صفورا کیانی حقگو، مدیرعامل شرکت کیانفود، درباره بازار کینوا در ایران به نشریه گفت: افرادی که این گیاه را از قبل می‌شناختند و با خواص آن آشنا بودند آن را به‌طور مرتب در سبد غذایی خانواده خود قرار داده‌اند. افرادی هم که به تازگی با آن آشنا می‌شوند، با توجه به اثر بخشی آن تمایل به خرید مجدد دارند. پس می‌توان گفت با توجه به اینکه محصول شناخته شده‌ای نیست اما بازار فروش مناسبی دارد. ولی هنوز هم باید اقدامات گسترده‌تری انجام شود. وی افزود: گنجاندن این گونه گیاهی در سیستم‌های تولید کشاورزی، بستگی به شناخت کامل از خصوصیات گیاه و پتانسیل زراعی آن دارد و باید پی‌ریزی‌های درست علمی و تحقیقاتی در این زمینه داشته باشیم تا به نتیجه مطلوب برسیم. کینوا گیاهی است که بعد از برداشت محصول و طی یک پروسه طولانی آماده مصرف می‌شود. بنابراین صنعتگران کشورمان می‌توانند در زمینه فرآوری این محصول و پروسه بعد از کشت آن فعالیت کنند. مدیر عامل کیان فود کاشت کینوا را یک فرصت خوب اقتصادی خواند و تصریح کرد: کینوا در ایران به‌صورت تحقیقاتی کاشته شده ولی به‌صورت انبوه برای ارائه به بازار هنوز مورد بهره‌برداری قرار نگرفته است. قیمت محصولات وارداتی با توجه به نوسانات قیمت ارز، هزینه‌های حمل و حقوق گمرکی و هزینه‌های جانبی متغیر است.

رقیب برنج وارداتی

تولید کینوا با توجه به مزایای ذکر شده و همچنین اهمیت کم‌آب‌بری آن، می‌تواند در کشور منجر به کاهش واردات برنج کمکیفیت خارجی شود. علاوه بر این محققان کینوا بر این باورند که قیمت جهانی کینوا تا 20 برابر قیمت جهانی گندم است.

نشریه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۱۹ - سال ۱۳۹۷