خبرهای خوشی که از دزفول به گوش می‌رسد

روز مزرعه در دزفول

صبج یک روز بهاری در منطقه وسیعی از اراضی دزفول ده‌ها تن از کشاورزان پیشرو از سراسر استان خوزستان برای حضور در «روز مزرعه» حضور به‌هم رسانده بودند. روزی که ارزیابی، مقایسه، مشاهده‌گیری و مرور بر انواع بذور هیبریدی آفتابگردان سازگار با اقلیم ایران در مقابل چشم کارشناسان، زارعین و مدیران صورت می‌گرفت. تنها غایب بزرگ این روز مهندس مهاجر، مجری طرح دانه‌های روغنی، بود که به‌دلیل ضرورت همراهی با وزیر و بازدید وی از مزارع کلزا در دشت ورامین، موفق به حضور در مراسم «روز مزرعه» نشد.
مهندس کلبادی، بنیانگذار مجتمع تحقیقاتی، تولیدی نگین سبز برنا، که یک دهه است با مرکز تحقیقاتی بذور نووی‌ساد(با 80 سال سابقه فعالیت) همکاری دارد و موفق شده لاین و اجداد برخی از بذور پرمحصول روز دنیا ازجمله گندم(با پروتئین بالا) جو، ذرت، کلزا، سویا، آفتابگردان و ... به ایران بیاورد و سال‌ها در مزارع آزمایشی و پایلوت کشورمان کشت و ارزیابی نماید. 
در مراسم «روز مزرعه» ضمن خیر مقدم به زارعین و مدیران ارشد وزارتخانه از دست‌اندرکاران کشت و صنعت شهید رجایی که طی 8 سال گذشته امکان کشت ارقام مختلف را برای انتخاب بذور مورد نیاز استان فراهم کرده‌اند تشکر و قدردانی کرد. 
در مراسم «روز مزرعه» دزفول و در یک چادر صحرایی بزرگ، مهندس مخبر مدیرعامل کشت و صنعت شهید رجایی، مهندس حاجیلری معاون مجری طرح دانه‌های روغنی، مهندس قاسمی‌نژاد معاون تولیدات گیاهی استان خوزستان، تنی چند از مدیران جهاد کشاورزی و کارشناسان استان، زارعین استان و... حضور داشتند. 
مهندس عبدالعلی صاحب‌محمدی، مدیر اموال و املاک ستاد اجرایی فرمان امام، درخصوص بیشتر محصولات کشت شده در دزفول گفت: در کشت‌های وسیع عمدتا از محصولات با خرید تضمینی نظیر گندم، جو، ذرت وچغندر قند استفاده می‌شود. هرساله شاهدیم بعد از برداشت ذرت کاشت گندم با تاخیر انجام می‌شود و در نتیجه عملکرد قابل قبولی نخواهیم داشت. وی ادامه داد: علاوه بر کاهش عملکرد، بحث تناوب هم در این مقوله رعایت نمی‌شود زیرا ما پشت سر هم گرامینه کاشت میکنیم که نوعی تناوب غیر اصولی است و این مسئله از نظر زراعی و اقتصادی قابل قبول نیست.
بر این اساس در سال‌های اخیر کلید شروع حل این معضل با همکاری مهندس کلبادی و همکارانش در شرکت نگین سبز و پژوهشکده نووی ساد زده شد و خوشبختانه هر سال موفق‌تر از سال پیش هستیم.

کشت و صنعت رجایی الگوی کشت آفتابگردان منطقه

مهندس صاحب محمدی، تعداد ارقام کشت آفتابگردان در سال‌های اخیر را یازده رقم عنوان کرد و افزود: میانگین برداشت (متناسب با زودرسی و دیررسی) ارقام کشت شده 5/2 تا 3 تن در هکتار بود. در بین این ارقام، رقم "اسکار" مورد پسند کارشناسان بود. چرا که این رقم سال بعد در سطح وسیع کشت شد و عملکرد آن از 3 تن پایین‌تر نیامد؛ صرفه اقتصادی بیشتر و هزینه‌های تولید کمتر آن نسبت به گندم، کشت و صنعت شهید رجایی را به سمت این محصول سوق داد.
وی این کشت و صنعت را پیش‌قراول کشت آفتابگردان دانست و اظهار داشت: در سال جاری 300 هکتار از اراضی کشت و صنعت زیر کشت آفتابگردان است و در این چند سال به ثبات عملکرد رسیدیم. دیگر کشاورزان نیز از کشت و صنعت رجایی که پیشرو این اقدام بود الگوبرداری کردند طوری که در سال گذشته بالغ بر هزار هکتار از اراضی استان زیر کشت آفتاب گردان بود.
وی با انتقاد از مشکلات موجود بر سر راه توسعه کشت آفتابگردان از مهندس حاجیلری تقاضا کرد مسائل پیش‌آمده بر سر راه بازرگانی این محصول را جدی‌تر پیگیری کند تا بتوانیم زراعت آفتابگردان را گسترش دهیم.

آفتابگردان، زراعت بی‌رقیب بهار

صاحب محمدی، کشت آفتابگردان را کم آب‌بر عنوان و تصریح کرد: اگر آفتابگردان در اسفند کشت شود، اواخر خرداد آماده برداشت است و در این بازه، مشکل رقابت بر سر آب و از دست دادن تاریخ کاشت زراعت اصلی وجود ندارد. همچنین از ویژگی‌های این کشت دفعات کم آبیاری آفتابگردان است و برهمین اساس باید کاهش سطح کشت را با زراعت‌هایی که آب کمتری مصرف میکنند جبران کنیم.
وی درخصوص صادرات آفتابگردان افزود: کشت و صنعت امسال در راستای تولید بذور هیبرید این گیاه هم، اقداماتی انجام داده که امیدواریم به سبب این فعالیت‌ها در آینده شاهد صادرات این محصول باشیم.

هر مزرعه بذر خود را صدا می‌زند
وی افزایش تولید کمی و کیفی را وابسته به مواد بذری دانست و اظهار داشت: در گذشته ارقام محدودی داشتیم، اما چندی است به همت کمیته فنی بذر، محققین و سیاست‌های راهبردی جهاد کشاورزی به ویژه معاونت زراعت، اتفاقات خوبی در این زمینه افتاده به نحوی که در حال حاضر چندین رقم گندم و دانه‌های روغنی را برای طی مسیر تحقیقات وارد کشور کرده‌ایم که بسیاری از این ارقام می‌توانند در آینده به ما کمک کنند.

باید به خودکفایی 75 درصدی روغن برسیم!

سپس مهندس حاجیلری، معاون مجری طرح دانه‌های روغنی وزارت جهاد کشاورزی، با اظهار تأسف از واردات روغن گفت: کشور ما از گذشته‌های دور در زمینه روغن بی‌نیاز بود اما افزایش جمعیت و تغییر سبک زندگی باعث شد 92 درصد از نیاز داخل با واردات روغن بیکیفیت و بعضاً غیرسالم تأمین شود. 
وی با اشاره به طرح دانه‌های روغنی کشور افزود: باید به 75% خودکفایی در زمینه روغن و دانه‌های روغنی برسیم. در این طرح زراعت‌های مختلفی اولویت‌بندی شد که مهمترین آن‌ها کلزا است و در اولویت‌های بعدی سویا و آفتابگردان در دستور کار قرار دارد.
حاجیلری امکان کشت آفتابگردان را برای تمام مناطق کشور و در تمام فصول سال دانست و اظهار داشت: اکثر استان‌ها اذعان دارند که آبی برای کشت دوم و تابستانه نیست. ما ناچاریم با طبیعت کناربیاییم. باید محصولاتی که به خشکی مقاومت بالایی دارند در فصولی کاشته ‌شوند که رطوبت جوی بالاست تا بتواند بخشی از نیازهای آب را از همین رطوبت و نزولات تأمین کرد. دانه‌های روغنی (جز سویا) این قابلیت را دارند که در فصول سرد کشت شده و علاوه بر آن محصولاتی کم آب‌بر نیز هستند.
وی با تشریح این موضوع که چرا طرح دانه‌های روغنی با روند اصلی خود پیش نرفت، گفت: مشکلات مربوط به مسائل مدیریتی و فنی بود به‌طوری که در بحث مدیریتی خرید و بازرگانی دانه‌های روغنی در اولویت است و باید حمایت‌های لازم از زارعان به عمل آورد. بر این اساس مهندس مهاجر مشاور وزیر و مجری طرح دانه‌های روغنی، پیگیری‌های لازم را انجام داد تا این محصولات همانند گندم در لیست خرید تضمینی کشور قرار گرفت. امسال علیرغم ثبات قیمت محصولات تضمینی اما در کلزا توانستیم 80تومان افزایش قیمت داشته باشیم و توسعه کشت این محصولات در کشور بیانگر رضایت نسبی کشاورزان از خدمات ارائه شده است.
حاجیلری با تأکید بر اهمیت پایداری تولید افزود: برای رسیدن به این پایداری باید صرفه اقتصادی برای کشاورز محیا شود و این امر ملزم به این است که کارشناسان ما بتوانند هزینه‌های تولید را پایین بیاورند و درعوض عملکرد در واحد سطح را افزایش دهند. اگر این اتفاق در مزارع بیافتد مطمئناً پایداری تولید در محصولات محقق می‌شود.
وی ادامه داد: در زمینه بذر با شرکت‌های مختلفی وارد مذاکره شدیم و بذور مختلفی را تهیه کردیم و در تمام کشور با ایجاد مزارع آزمایشی، همچون مزرعه کشت و صنعت شهید رجائی، نتیجه را به کشاورزان نشان دادیم.
حاجیلری با اشاره به نظر مهندس کشاورز خاطرنشان کرد: نظر مهندس کشاورز این است که در زمینه مسائل فنی با وجود امکانات گسترده در تمام دنیا، ما هیچ حقی نداریم کشاورز را از وجود اطلاعات و بحث‌های فنی محروم کنیم. هرکس چیزی می‌شناسد که به کشاورزی ما کمک کند، دست آن را به گرمی می‌فشاریم و استقبال میکنیم.
مهندس قاسم‌نژاد، معاون تولیدات گیاهی استان خوزستان، سخنران بعدی بود که با ارائه نظرات کارشناسی اعلام کرد درصورت عوض شدن الگوی کشت و جایگزینی آفتابگردان می‌توان از هر هکتار زراعت این محصول 5/1 تن روغن سالم و خالص غیرتراریخته تولید کرد و از طرفی درآمد کشاورزان نیز افزایش مییابد. وی با هشدار در مورد کمبود آب و عدم تخصیص آب (مانند سال‌های گذشته) خواستار توسعه کشت آفتابگردان به‌دلیل آب‌بری کم شد.

تدابیری برای اقلیم آینده 

صاحب‌محمدی با اشاره به کم‌آبی کشور ادامه داد: خشکسالی‌های متمرکز، کشور ما را درشرایط خاصی قرار داده، اما استفاده از بذر مقاوم می‌تواند از راهکارهای اساسی مدیریت خشکسالی باشد. در انتخاب رقم اولویت با ارقام زودرس و میان‌رس است‌، که بتوانیم در مصرف آب صرفه‌جویی کنیم.
وی دغدغه کمیته راهبردی را خشکسالی کشت تابستانه سال جاری عنوان کرد وگفت: در سال زراعی 96-97 با مشکلات شدید آبی مواجه شدیم تا جایی که کشت در حوزه کارون و حوزه زهره منتفی است و فقط برای تأمین نیاز کشت‌های دائمی مثل باغات و نخیلات آب وجود دارد.
وی خاطر نشان کرد: باید قبول کنیم شیوه کشت، نوع محصولات و ارقام خود را تغییر بدهیم تا بتوانیم مواد مورد نیاز جامعه را تأمین کنیم. در دنیا سالیانه از هر محصول چندین رقم بذر آزاد می‌شود و کشاورز مختار است با توجه به شرایط اقلیمی و خصوصیات مورد انتظار، رقم مورد نیاز خود را انتخاب کند.
مهندس مخبر طی سخنانی با اشاره به یک دهه همکاری بین مرکز نگین سبز برنا و کشت و صنعت شهید رجایی موفقیت‌های حاصله را برشمرد و اظهار امیدواری کرد: آفتابگردان در الگوی کشت استان قرار گیرد تا با توسعه پایدار این محصول از واردات روغن کاسته شود. وی سپس به تشریح برنامه‌ها و اقدامات این کشت و صنعت پرداخت. 

تبادل اندیشه بین دو کشور 

مهندس دولاپچو، نماینده پژوهشکده نووی ساد، با تشکر از شرکت نگین سبز و کشت و صنعت شهید رجایی به‌منظور فراهم آوردن شرایط حضور و ارائه بذور باکیفیت در منطقه گفت: پژوهشکده بذری نووی ساد جز معدود شرکت‌هایی در جهان است که دارای عمرطولانی بوده و بر روی گیاهان مختلفی کار کرده است. به‌طوری که در نووی ساد بیش از 50نوع بذر گیاه به صورت تخصصی تولید می‌شود.
وی با اظهار امیدواری به ادامه همکاری در ایران افزود: در خوزستان بذور خیلی متفاوتی را با کمک کشت و صنعت به کشاورزان معرفی کردیم، حتی تعدادی از آنها در برنامه کشت شما نبود و امیدواریم بتوانیم ارقام و حتی گیاهان جدیدی را به کشت و صنعت معرفی کنیم.
نماینده شرکت نووی ساد هدف از حضور در ایران را تبادل اندیشه عنوان کرد و اظهار داشت: نووی ساد در این سال‌ها سعی کرده است ثابت کند که صرفا برای فروش بذر به ایران نیامده، ما برای تبادل اندیشه بین دو کشور آمده‌ایم. سعی کردیم جدیدترین هیبریدهای موجود در بانک ژن خود را که حاصل دانش پژوهشگاه ماست به شما معرفی کنیم.
دولاپچو با اذعان به نتایج تحقیقات مبنی بر کشت سویا تصریح کرد: متخصصین سویای شرکت نووی ساد به این نتیجه رسیدند که باید حداقل یک ماه زودتر (در زمستان) سویا را در این اقلیم کشت کرد و مطمئنیم با تغییر تاریخ کشت این محصول یک تن افزایش عملکرد خواهیم داشت. باید این را باورکنید که با تغییر تاریخ کشت بعضی محصولات می‌توانید علاوه بر عملکرد اقتصادی بهتر در نهاده‌های مختلف نیز صرفه‌جویی کنید.
وی با تأکید بر اهمیت تناوب زراعی خاطر نشان کرد: در آخر از شما خواهش میکنم به کشاورزانتان تناوب درست را آموزش دهید، باید تناوب زراعی را جدی‌تر بگیریم و باید به سمت کشت‌های جایگزین و جدید حرکت کنیم.
در پایان مراسم حاضرین، مزرعه و ردیف‌های کاشته شده بذور را مورد بازدید قرار دادند. در این مزرعه حدود 8 نوع بذر آفتابگردان کشت شده که "اسکار" بهترین آن تشخیص داده شد، 8 نوع بذر ذرت و 5 نوع بذر سویا و همگی ارقام از نظر شکل ظاهری، تولید محصول و سایر مشخصات مورد تأیید کارشناسان و بازدیدکنندگان قرار گرفت.

نشریه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۱۹ - سال ۱۳۹۷