آزی‌وَش،‭ ‬اكسیر‭ ‬جوانی

مهندس علیرضا علیزاده

گیاه‭ ‬آزی‌وش‭ ‬در‭ ‬هر‭ ‬كشوری‭ ‬به‭ ‬یك‭ ‬نام‭ ‬شهرت‭ ‬دارد‭.‬‭ ‬از‭ ‬جمله‭ ‬اسم‭ ‬اولیه‭ ‬آن‭ ‬در‭ ‬مصر،‭ ‬الملوكیه‭ -‬گیاهی‭ ‬كه‭ ‬فقط‭ ‬خانواده‏‭ ‬پادشاهی‭ ‬و‭ ‬دربار‭ ‬حكومت‭ ‬حق‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬داشتند‭- ‬بود‭ ‬كه‭ ‬بعدها،‭ ‬زمانی‭ ‬كه‭ ‬سایر‭ ‬مردم‭ ‬توانستند‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬كشت‭ ‬و‭ ‬مصرف‭ ‬نمایند،‭ ‬الملوخیه‭ ‬نامیده‭ ‬شد‭. ‬درباره‭ ‬خاستگاه‭ ‬اصلی‭ ‬آزی‏وش‭ ‬اختلاف‌نظر‭ ‬وجود‭ ‬دارد،‭ ‬اما‭ ‬گونه‏های‭ ‬وحشی‭ ‬آن‭ ‬با‭ ‬تنوع‭ ‬ژنتیكی‭ ‬بسیار‭ ‬زیاد‭ ‬در‭ ‬قاره‭ ‬آفریقا‭ ‬یافت‭ ‬می‏شود‭.‬
دكتر‭ ‬محمد‭ ‬حسین‭ ‬قربانی،‭ ‬عضو‭ ‬هیات‌علمی‭ ‬دانشگاه‭ ‬علوم‭ ‬كشاورزی‭ ‬و‭ ‬منابع‭ ‬طبیعی‭ ‬گرگان‭ ‬اولین‭ ‬شخصی‭ ‬است‭ ‬كه‭ ‬در‭ ‬ایران‭ ‬روی‭ ‬این‭ ‬گیاه‭ ‬تحقیقات‭ ‬انجام‭ ‬داده‭ ‬است‭.‬ قربانی‭ ‬درخصوص‭ ‬این‭ ‬گیاه‭ ‬به‭ ‬نشریه‭ ‬گفت‭: ‬در‭ ‬سال‭ ‬1392‭ ‬اولین‭ ‬بار‭ ‬در‭ ‬میهمانی‭ ‬یكی‭ ‬از‭ ‬دوستان‭ ‬اهل‭ ‬سوریه‭ ‬با‭ ‬گیاه‭ ‬آزی‌وش‭ ‬آشنا‭ ‬شدم‭. ‬این‭ ‬گیاه‭ ‬برای‭ ‬من‭ ‬جالب‭ ‬آمد‭. ‬برهمین‭ ‬اساس‭ ‬به‭ ‬مطالعه‭ ‬و‭ ‬تحقیقات‭ ‬گسترده‌ای‭ ‬كه‭ ‬روی‭ ‬این‭ ‬گیاه‭ ‬در‭ ‬سراسر‭ ‬جهان‭ ‬شده‭ ‬است،‭ ‬اقدام‭ ‬كردم‭.‬ عضو‭ ‬هیات‌علمی‭ ‬دانشگاه‭ ‬علوم‌كشاورزی‭ ‬گرگان‭ ‬میزان‭ ‬برداشت‭ ‬آزی‌وش‭ ‬برای‭ ‬مصرف‭ ‬خوراكی‭ ‬را‭ ‬18تن‭ ‬در‭ ‬هكتار‭ ‬دانست‭ ‬و‭ ‬افزود‭: ‬این‭ ‬میزان‭ ‬فقط‭ ‬برای‭ ‬مصرف‭ ‬انسانی‭ ‬است‭. ‬این‭ ‬گیاه‭ ‬می‌تواند‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬30تن‭ ‬در‭ ‬هكتار‭ ‬عملكرد‭ ‬داشته‭ ‬باشد‭ ‬اما‭ ‬در‭ ‬این‌صورت‭ ‬نمی‌توان‭ ‬مصرف‭ ‬خوراكی‭ ‬داشته‭ ‬باشد‭. ‬
كاشت‭ ‬تا‭ ‬برداشت‭ ‬آزی‌وَش
وی‭ ‬با‭ ‬اشاره‭ ‬به‭ ‬شرایط‭ ‬رشدی‭ ‬این‭ ‬گیاه،‭ ‬اظهار‭ ‬داشت‭: ‬آزی‌وش‭ ‬در‭ ‬خاك‏های‭ ‬متوسط‭ ‬تا‭ ‬سنگین‭ ‬به‏خوبی‭ ‬رشد‭ ‬می‏كند‭. ‬محیط‭ ‬سایه‭ ‬را‭ ‬نمی‏تواند‭ ‬تحمل‭ ‬كند‭ ‬و‭ ‬نیاز‭ ‬به‭ ‬خاك‭ ‬مرطوب‭ ‬دارد‭. ‬برداشت‭ ‬آن‭ ‬معمولاً‭ ‬40‭ ‬تا‭ ‬60‭ ‬روز‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬كاشت‭ ‬انجام‭ ‬می‏شود‭. ‬بهتر‭ ‬است‭ ‬زمین‭ ‬قبل‭ ‬از‭ ‬كشت‭ ‬به‭ ‬خوبی‭ ‬آبیاری‭ ‬شود‭. ‬پس‭ ‬از‭ ‬مناسب‭ ‬شدن‭ ‬رطوبت‭ ‬خاك‭ -‬حدود‭ ‬48‭ ‬ساعت‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬آبیاری‭-‬،‭ ‬شیارهای‭ ‬به‭ ‬عمق‭ ‬5‭ ‬سانتی‌متر‭ ‬به‌صورت‭ ‬ردیف‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬فاصله‭ ‬هر‭ ‬ردیف‭ ‬از‭ ‬ردیف‭ ‬دیگر‭ ‬حدود‭ ‬25‭ ‬سانتی‌متر‭ ‬كشیده‭ ‬شود‭.‬
پس‭ ‬از‭ ‬48‭ ‬ساعت‭ ‬سركشی‭ ‬شود‭ ‬اگر‭ ‬همچنان‭ ‬رطوبت‭ ‬خاك‭ ‬خوب‭ ‬است‭ ‬كه‭ ‬نیازی‭ ‬به‭ ‬آبیاری‭ ‬نیست‭ ‬ولی‭ ‬اگر‭ ‬رطوبت‭ ‬كم‭ ‬باشد‌،‭ ‬اقدام‭ ‬به‭ ‬آبیاری‭ ‬سبك‭ ‬شود‭. ‬در‭ ‬سطح‭ ‬كم‭ ‬می‌توان‭ ‬از‭ ‬آب‭ ‬پاش‭ ‬استفاده‭ ‬نمود‭ ‬یا‭ ‬آبیاری‭ ‬بارانی‭ ‬و‭ ‬اگر‭ ‬سطح‭ ‬زیاد‭ ‬باشد‭ ‬با‭ ‬آبیاری‭ ‬غرقابی‭ ‬عمل‭ ‬آبیاری‭ ‬انجام‭ ‬شود‭.‬ پس‭ ‬از‭ ‬رسیدن‭ ‬بوته‭ ‬به‭ ‬ارتفاع‭ ‬حدود‭ ‬20‭ ‬سانتی‌متری‭ ‬برای‭ ‬مصرف‭ ‬به‌صورت‭ ‬سبزی‭ ‬تا‭ ‬ارتفاع‭ ‬30‭ ‬سانتی‌متر‭ ‬مناسب‭ ‬هستند‭.‬‭ ‬برای‭ ‬مصرف‭ ‬خوراكی‭ ‬برای‭ ‬خورشت،‭ ‬خشك‭ ‬كردن‭ ‬برای‭ ‬دم‭ ‬نوش‭ ‬از‭ ‬زمانی‭ ‬كه‭ ‬ارتفاع‭ ‬بوته‌ها‭ ‬به‭ ‬40‭ ‬تا‭ ‬60‭ ‬سانتی‭ ‬متر‭ ‬برسند‭ ‬مناسب‭ ‬است‭.‬
خواص‭ ‬دارویی‭ ‬
قربانی‭ ‬مصرف‭ ‬آزی‌وش‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬كاهش‭ ‬ابتلا‭ ‬به‭ ‬انواع‭ ‬تومورها‭ ‬مثمرثمر‭ ‬خواند‭ ‬و‭ ‬ادامه‭ ‬داد‭: ‬طبق‭ ‬پژوهش‏های‭ ‬انجام‭ ‬شده،‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬گیاه‭ ‬در‭ ‬طب‭ ‬سنتی‭ ‬برای‭ ‬درمان‭ ‬سوزاك،‭ ‬سوزش‭ ‬ادرار‭ ‬و‭ ‬التهاب‭ ‬مثانه‭ ‬مزمن‭ ‬استفاده‭ ‬می‏شود‭.‬ آزی‌وش‭ ‬خاصیت‭ ‬ضد‭ ‬توموری‭ ‬دارد‭ ‬و‭ ‬برای‭ ‬بازگردانیدن‭ ‬اشتها‭ ‬و‭ ‬نیرو‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬استفاده‭ ‬می‏گردد‭. ‬عصاره‭ ‬این‭ ‬گیاه‭ ‬نارسایی‏های‭ ‬قلب‭ ‬را‭ ‬به‏طور‭ ‬قابل‌توجهی‭ ‬بهبود‭ ‬می‏بخشد‭.‬ آزی‌وش‭ ‬مقدار‭ ‬قابل‌توجهی‭ ‬آهن‭ ‬و‭ ‬اسیدفولیك‭ ‬دارد‭ ‬كه‭ ‬در‭ ‬پیش‏گیری‭ ‬از‭ ‬كم‌خونی‭ ‬مفید؛‭ ‬و‭ ‬همچنین‭ ‬دانه‌های‭ ‬آن‭ ‬دارای‭ ‬خواص‭ ‬ضدباكتریایی‭ ‬گسترده‌ای‭ ‬است‭.‬ در‭ ‬مجموع‭ ‬این‭ ‬گیاه‭ ‬یكی‭ ‬از‭ ‬پنج‭ ‬گیاه‭ ‬دارای‭ ‬توان‭ ‬بازگردانیدن‭ ‬نیروی‭ ‬جوانی‭ ‬می‏باشد‭ ‬و‭ ‬كمك‭ ‬می‌كند‭ ‬تا‭ ‬باروری‭ ‬در‭ ‬افراد‭ ‬دچار‭ ‬مشكل‭ ‬ناباروری،‭ ‬با‭ ‬شانس‭ ‬بیشتری‭ ‬انجام‭ ‬شود‭.‬
روش‌های‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬آزی‌وش
وی‭ ‬درخصوص‭ ‬موارد‭ ‬مصرف‭ ‬این‭ ‬گیاه‭ ‬خاطر‭ ‬نشان‭ ‬كرد‭: ‬از‭ ‬آنجایی‭ ‬كه‭ ‬این‭ ‬گیاه‭ ‬هیچ‌گاه‭ ‬در‭ ‬كشور‭ ‬ما‭ ‬وجود‭ ‬نداشته‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬طرفی‭ ‬تهیه‭ ‬غذاهای‭ ‬متنوع‭ ‬با‭ ‬این‭ ‬گیاه‭ ‬نیازمند‭ ‬صرف‭ ‬وقت،‭ ‬مهارت،‭ ‬دقت،‭ ‬ظرافت‭ ‬و‭ ‬سلیقه‭ ‬می‌باشد،‭ ‬لذا‭ ‬ابتدا‭ ‬می‌بایست‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬گیاه‭ ‬به‭ ‬روش‌های‭ ‬ساده‌تر‭ ‬استفاده‭ ‬شود‭ ‬تا‭ ‬اینكه‭ ‬به‭ ‬مرور‭ ‬زمان‭ ‬استفاده‭ ‬این‭ ‬گیاه‭ ‬در‭ ‬غذاهای‭ ‬دیگر‭ ‬نیز‭ ‬متداول‭ ‬شود‭. ‬اما‭ ‬ساده‌ترین‭ ‬انواع‭ ‬مصرف‭ ‬این‭ ‬گیاه‭ ‬به‭ ‬شكل‭ ‬سبزی‭ ‬تازه،‭ ‬كوكو‭ ‬و‭ ‬چای‭ ‬می‌باشد‭.‬
حمایت‭ ‬از‭ ‬تولید‭ ‬آزی‌وش
هیأت‭ ‬علمی‭ ‬دانشگاه‭ ‬علوم‭ ‬كشاورزی‭ ‬گرگان‭ ‬مهمترین‭ ‬مسئله‭ ‬را‭ ‬ترویج‭ ‬این‭ ‬گیاه‭ ‬دانست‭ ‬و‭ ‬ادامه‭ ‬داد‭: ‬بحث‭ ‬امروز‭ ‬ما‭ ‬این‭ ‬است‭ ‬كه‭ ‬بتوانیم‭ ‬گیاه‭ ‬را‭ ‬وارد‭ ‬سبد‭ ‬غذایی‭ ‬خانوار‭ ‬ایرانی‭ ‬كنیم‭. ‬از‭ ‬طرف‭ ‬دیگر‭ ‬باید‭ ‬توجه‭ ‬داشت‭ ‬كه‭ ‬آزی‌وش‭ ‬تا‭ ‬8‭ ‬دلار‭ ‬در‭ ‬جهان‭ ‬خرید‭ ‬و‭ ‬فروش‭ ‬می‌شود‭. ‬ ما‭ ‬از‭ ‬تمام‭ ‬فعالان‭ ‬حوزه‭ ‬صنایع‭ ‬غذایی‭ ‬دعوت‭ ‬می‌كنیم‭ ‬كه‭ ‬در‭ ‬تحقیقات‭ ‬بر‭ ‬این‭ ‬گیاه‭ ‬با‭ ‬ما‭ ‬مشاركت‭ ‬داشته‭ ‬باشند‭. ‬امیدواریم‭ ‬شركت‌های‭ ‬تولید‌كننده‭ ‬مواد‭ ‬غذایی،‭ ‬خانواده‌‌ها،‭ ‬محققان‭ ‬و‭ ‬مروجان‭ ‬زیادی‭ ‬با‭ ‬آزی‌وش‭ ‬و‭ ‬خواص‭ ‬آن‭ ‬آشنا‭ ‬شوند‭.‬
نشریه دام و کشت و صنعت - شماره  ۲۲۱ - سال ۱۳۹۷