مروري بر طغيان
آفت سفيد بالك در تهران
داود باقي - كارشناس ارشد بيماري شناسي گياهي
سفيد بالكها از خانواده Aleyrodidae با 1556 گونه، جزء آفات شناخته شده محصولات كشاورزي جهان بهويژه در مناطق گرمسيري بهشمار ميرود كه در دهه 90 خسارت آنها بالغ بر ميليونها دلار برآورد شد. درمورد سابقه اين آفت در ايران ميتوان به گزارش سفيدبالك زبانگنجشك در سال 1340 توسط مهندس فرحبخش اشاره كرد. گونههاي ديگري از آنها در سال 66 روي ساير درختان مثمر و غيرمثمر و اخيراً در تهران گزارش شده است. همچنين تا سال 2014، 23 گونه از 13 جنس بهطور خاص روي جنس توت morus در دنيا ثبت گرديده كه بيشتر ازجنس Aleuroclava ميباشند.
علل طغيان آفات
اپيدميهاي بزرگ آفات و بيماريهاي گياهي، اغلب با دخالت -ناخواسته- انسان در بهم زدن تعادل اكولوژيك و معمولا با اهداف اقتصادي بروز ميكند، بر اين اساس طغيان آفات مانند؛ سفيد بالك توت در تهران ميتواند به دلائل زير باشد:
وفور ميزبان حساس: كاشت گونه حساس -توت كاكوزا- در سطوح وسيع به عنوان مهمترين بستر توسعه و تكثير آفت
تغييرات اقليمي: تنشهاي محيطي ناشي از تغييرات اقليم مانند: افزايش گرماي زمين، تغيير الگوهاي بارش، تنشهاي آبي و افزايش دما تا حد زيادي مطلوب اين آفت گرما دوست ميباشد. مثلا در گونه Bemisia Argentifolii زمان تولد تا بلوغ از 105 روز در حرارت 15 تا 14 درجه و روز در حرارت ۳۲ درجه متغير ميباشد.
عدم رعايت قرنطينه و پايش لحظهاي آفت: جلوگيري از ورود آفت جديد در منطقه با رعايت اصول قرنطينه و پايش مستمر پس از ورود آفت يا ايجاد نژاد مخرب، در كنترل آن نقش مهمي خواهد داشت. -طغيان سفيد بالك ابتدا از مناطق مركزي تهران گزارش شد و طي سالهاي 94-93 به سمت غرب تهران گسترش يافته است.- سمپاشيهاي بيرويه و حذف ناخواسته پارازيتها: آفتكشها غالبا طيف وسيعي از حشرات مفيد و غيرمفيد را هدف قرار ميدهند.
ازآثار زيانبار سموم ميتوان به ايجاد مقاومت در آفات، طغيان آفات جديد و انهدام دشمنان طبيعي -پارازيتوئيدها و شكارگرها و غيره- اشاره كرد. سفيد بالكها ره آورد مبارزه شيميايي مستمر و عدم مديريت صحيح بودهاند. ( قهاري و حاتمي 1380-
نياز به زمان براي تكثير و استقرار شكارگرها: آفات تازه وارد، درغياب دشمنان طبيعي و درشرايط مطلوب محيطي به سرعت تكثير يافته و خسارت به بار ميآورند. بنابراين افزايش جمعيت شكارگرها تا رسيدن به تعادل طبيعي نياز به زمان خواهد داشت.
روشهاي كنترل آفت
1- توقف كاشت گونه هاي حساس مانند: درختان توت كاكوزا و توت مجنون، بهعنوان ميزبان اصلي آفت
2- كاشت گونههاي مقاوم مانند: درختان توت باغهاي كن در صورت لزوم.
3- كاشت ساير گونههاي گياهي (غيرمهاجم) و سازگار با آب و هواي تهران و حفظ تنوع گونهاي.
4- با توجه به انفجار جمعيت آفت در ماههاي گرم سال، از كمك رسانه ها جهت افزايش آگاهيهاي عمومي بهصورت بسيار موثر ميتوان بهره جست.
5- نظر به توان بالاي توليد مثل آفت در شرايط مطلوب -مادهها در بعضي گونهها بيش از 300 تخم ميگذارند- و با احتمال زنده ماني 100 حشره بالغ در هر نسل و زمان 30 روز براي توليد يك نسل، در مدت 3 ماه بايد شاهد حدود يك ميليون حشره باشيم. اما در طبيعت اين اتفاق نميافتد و تعدادي از تخمها تحت تأثير عوامل طبيعي از بين ميروند و درصدي از حشرات خارج شده از تخم نيز به مرحله بلوغ نميرسند.
لذا روشهاي كنترل سازگار با محيطزيست بهمنظور حفظ دشمنان طبيعي -پارازيتوئيدها و شكارگرها- نقش مهمي در كنترل جمعيت آفت دارند و تقويت و بكارگيري آنها نتايج ارزندهاي خواهد داشت مانند:
5-1: كنترل مكانيكي با شستشوي درختان: استفاده از اين روش در كنترل آفت بسيار موثر بوده بهطوريكه از سال 1391 عمليات سمپاشي از دستوركار پيمانكاران فضاي سبز شهرداري منطقه 5 حذف گرديده است -نصب كارت و نوار زرد بيشتر جهت پايش و مطالعه مورد استفاده قرار ميگيرد و بهدليل به دام انداختن شكارگرها توصيه نميشود.-
5-2: كنترل بيولوژيك شامل: تشخيص آفات و تهيه يك برنامه كنترل بيولوژيك، اكتشاف و معرفي دشمنان طبيعي و شكارگرهاي داخل يا خارج منطقه، ارزيابي شكارگرهاي بالقوه -پتانسيل شكارگري- و توزيع شكارگرها در سراسر منطقه ميباشد. در ايران 64 گونه شكارگر سفيد بالك در استان مازندران شناسايي شده است.
6- روغن پاشي زمستانه و بهاره كه جهت پيشگيري كاربرد آن توصيه ميشود.
7- جمع آوري و حذف بقاياي گياهي ميزبان.
منبع: davoodbaghi.blogfa.com
ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۱۱ - سال ۱۳۹۶
کارشناسان ما در مورد مشکلات تولید محصولات، که نمیتوانید برای آن جوابی پیدا کنید؛ میتوانند به شما کمک کنند
info@iranAgriMagazine.com